• BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK TARIM TAKVİMİ
• KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK TARIM TAKVİMİ
• KÜMES HAYVANCILIĞI TARIM TAKVİMİ
Büyükbaş Hayvancılık Tarım Takvimi
OCAK
- Elde bulunan sığırların , yetiştirme ve hastalıkları yönünden , sağlık kontrolleri yaptırılarak, sığır kadrosu belirlenir. Özellikle tüberküloz, paratüberküloz testleri ile , Brucellosis yönünden serolojik yoklamalar ve mastitis taraması yapılır.
- Hayvanlar şimdiki durumları ve verimlerine göre gruplara ayrılarak , bakım ve yemleme programları saptanır.
- Sağlıklı ve yüksek verimli yavru elde edebilmek için , ineklerin suni tohumlamasına başlanır. Bu mümkün olmadığı takdirde , veteriner kontrolünden geçmiş iyi nitelikli ve sağlıklı bir boğa ile doğal tohumlama yapılır.
- Şecere , verim ve sağlık kartları aylık olarak işlenir.
- Buzağı bölmelerindeki iç ısının 10-12 C,sığırların bulunduğu bölümdeki sıcaklığın ise 16-18C arsında tutulmasına çalışılır. Havalandırma kontrol altında tutulur.
- Uygun hava koşullarında , hayvanlar ahır dışına çıkarılır. Ahır içi temizlenip %3 lük sodalı sıcak su ile yıkanır.
ŞUBAT
- Sert ve rüzgarlı olmayan yağışsız günlerde ,sığırlar tımar edildikten sonra ahır dışına çıkarılır. Rutubetli ,temizlenmemiş taban ve toprak zeminlerin birçok mikroorganizmaların çoğalmalarına ortam hazırladığı ne bunların hayvanların sağlık durumlarının bozulmasına neden olduğu bilincine varılarak , diğer işler bittiğinde , derhal ahır temizlenip, zemine yataklık serilir.(Sap,saman , talaş gibi yataklıklar aynı zamanda hayvanlarda ısı kaybını da önler ).
- Kanatlı ve eklem bacaklı zararlılar, kış aylarında alçak basınçlı ve sıcak ahırlarda saklanırlar. Pencere, kapı ve vantilasyon yolu ile hava değiştirilir ve bu yolla zararlıların ahırda yerleşmeleri engellenir.
- Hayvanlar içeri alınırken ,ısı kontrolü yapılmalıdır.(Hayvanların fizyolojik uyum sağlamaları için,iç ve dış ısı arasında fazla bir fark olmamalıdır.)
- Sığırların yeşil yem ihtiyaçları , silaj yemler veya hayvan pancarı ile karşılanmaya başlanır.
- 4-8 aylık dişi danalara S.19 aşısı , doğumları yaklaşan sığırlara septisemi aşısı yapılır.Bütün sığırlara nokra için paraziter ilaçlama uygulanır.
- Sığırlar haftada bir kere veteriner hekim kontrolünden geçirilir.Doğum yapacak sığırlar ayrılır;hasta hayvan varsa ,derhal tedavisi yapılır.Doğum yapacak inekler, doğumlarına iki ay kala sütten kesilerek kuruya alınır.
MART
- Periyodik olarak sığırların tohumlanmasına devam edilir. Gelişmesi iyi 18-22 aylık Holştayn düveler ile, 18-24 aylık Montofon düvelerde ilk defa tohumlamaya verilir.(Tohumlamada yararlanılacak boğalar, 18 ayını doldurmadan, yetiştirme hastalıkları yönünden testleri ile verim kayıtları incelenmeden, tohumlamada kullanılmamalıdır. Her fırsatta suni tohumlamadan yararlanma yoluna gidilmelidir.)
- Bütün sığır materyaline şarbon, yanıkara, gerektiğinde sığır vebası aşıları yapılır.
- Nokra mücadelesine devam edilmelidir.Danaların septisemi serumu, numaralama ve boynuz köreltme işlemine devam edilir.Doğan buzağıların göbek kordonu temiz bir makasla kesilir,günde iki defa tentürdiyot döküp gazlı bezle fazla sıkılmadan bağlanır.
- Sığırların rasyonlarında enerji ihtiyaçları iyi dengelenmeli, geçici de olsa, noksan besleme yapılmamalıdır. Gebeliğin ilk aylarında besleme kaba yemlere dayalı olabilir. İki yaşına gelmiş dişi materyali de fazla beslememelidir. Çünkü,fazla besleme nedeniyle, cinsel bezler yağlandığından, üreme gücü azalır.
- Bu ayki çalışmalarda secere, verim ve sağlık kartları işlenir.
NİSAN
- Sığırlar mevsim koşulları uygun olacağından , meradan dikkatli bir şekilde yararlandırılır. Sığırların yem ihtiyaçları verim, mera ve gelişme durumları gözönüne alınarak hesaplanır.
- Sığırlara şap aşısı uygulanır.
- Yemlik ve su kaynaklarının temizliği ve ilaçlaması yapılır. Gübrelikler kaldırılır.
- Ahır koşullarının sağlıklı olması sağlanır.
- Meme hastalıkları yönünden devamlı kontrol yapılır. Sağım süresince , birbirini izleyen iki ay arasında %5-10 olan süt azalması miktarı, bundan daha fazla miktarda olduğunda, sağım hatası ve beslenme hatası yanında, bir hastalık olasılığı düşünülmeli;varsa iyileştirme yoluna gidilmelidir.
- Nokra mücadelesi titizlikle sürdürülür.
MAYIS
- Tohumlamaya devam edilir. Doğuran inekler doğumlarından iki ay sonra , boğaya verilir.
- Erkek danalar ve sürüye katılması istenmeyen dişi dana ve düvelerin vücut ağırlıkları en az 400-450 kg. olduğunda, kasaba sevk edilir.Kilo almayanların besisine çalışılır.
- Ahır yemlemesinden tamamen mera hayvancılığına geçilir.Meraya , çiğ ve kırağı kalktıktan sonra çıkılmalı, sakin ve rahat bir otlatma sağlanmalı;parazit yumurtaları genellikle rutubetli çayır ve mera kısımlarında bulunduğundan, böyle yerlerde hayvan otlatılmamalıdır.
- Hayvanlar iç parazitlere karşı ilaçlanır.Gübrelikte biriken gübre uzak bir yere götürülür veya satılır.
- Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılır;kartlara işlenir.
HAZİRAN
- Doğum sonrası sağım ve çiftleştirme işleri sürdürülür.
- Parazit durumuna göre, dikkatli olarak iç paraziter ilaçlama yapılır. Günlük tımar işleri aksatılmadan yürütülür.
- 4-8 aylık dişi danalara S-9 aşısı uygulanır.
- Doğan buzağıların boynuz köreltmesi ve kulak numaralama işlemleri yapılır.
- Mera gıda ihtiyacını karşılayabilecek durumda olduğundan, mera otlatılmasına geçilir. Yalnız, 10 kg'dan fazla süt veren sığırlara kesif yem ve nitelikleri bozulmamış kaba yem ile takviye yapılır. Ocak ayında doğan buzağılar erkek ve dişi ayrı ayrı sürüler halinde meralandırılır. Ot ve yem yemeğe alışan buzağılara verilen süt azaltılır ve su verilmeye başlanır.
- Ahırlar temizlenerek badana ve dezenfeksiyonları yapılır.
TEMMUZ
- Mera ihtiyacın tamamını karşılayacak durumda olduğunda; kısıtlı yemleme uygulanır.
- Sağılan ineklerde meme hastalığına dikkat edilmelidir. Meme, meme başları ve süt sekresyonu sık sık kontrol edilmeli; sağım saatlerinin aynı saatlerde ve eşit aralıklarla yapılmasına çaba gösterilmelidir.
- Hayvanlar ahıra alındığında sabah- akşam iki defa tımar edilir. Ahır temizliği ve dezenfeksiyonu yapılır. 6-8 baş hayvana 20cm. çaplı baca olacak şekilde ahırda havalandırma sağlanır.
- Gebe ineklere septisemi aşısı uygulanır. Gebeliğin son günlerinde olan ineklerin gıdaları sulu, hazmı kolay, yumuşak ve gaz yapmayacak yiyeceklerden düzenlenir.
- Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılarak kartlarına işlenir.
AĞUSTOS
- Ahır besisi yapılanların dışındaki diğer sığırlarda mera hayvancılığına devam edilir. Gebe ineklerin gebelikleri ilerlediğinde, meralandırılmalarına özen gösterilir. Gerektiği takdirde suni meralardan yararlanılır.
- Theileriosis hastalığına karşı koruyucu aşılama yapılır.
- Bir yaşına gelmiş erkek ve dişi hayvanlara tüberculin uygulanır.
- Günde sekizer saatlik aralarla üç defa sağım yapmaya çalışılır. (Bu yöntem fazla süt verimli sığırlarda kesinlikle uygulanmalıdır. Böyle sığırlar ilave yemler ile beslenmelidir).
- Damızlık boğaların spermaları kontrol edilir.
- 7-8 haftalık buzağılara erken sütten kesim düşünülebilir. Normal olarak 12-16 haftalık oluncaya kadar süt verilir.
EYLÜL
- Gebe ineklere iyi bir bakım gösterilmelidir. Doğumlarına 1,5-2 ay kala sığırlar sütten kurutulmaya başlanılmıştır. Doğum locaları ve buzağı bölmeleri yeniden gözden geçirilerek noksanlıklar tamamlanıp, dezenfeksiyonları yapılır.
- Herhangi bir nedenle yavru atımı görüldüğünde, böyle hayvanlar derhal tecrit edilerek, gerekli araştırmalar yapılmalı; bulaşıcı bir hastalık durumunda, etkin önlemler alınmalıdır.
- 4-8 aylık dişi danalara Br. S. 19 aşıları uygulanır.
- Doğumu yaklaşan sığırlara, buzağı septisemi aşısı uygulanır.
- Kış ayları için gerekli gıda ihtiyaçları sağlanır. Silaj çukurları doldurulup, üzerleri tekniğine uygun bir şekilde kapatılıp, kış sezonuna hazır bir duruma getirilir.
- Aylık kayıtlar tutulur.
EKİM
- Şap ve yanıkara aşıları yapılır.
- Tüberküloz, paratüberküloz testleri ve brucellosis yönünden serolojik yoklamalar yapılır.
- Çevrede görülen salgın hastalıklara karşı gerekli tedbirler alınır.
- Ay içinde nokra mücadelesi yapılır.
- Genç hayvanlar ile yaşlılar ayrı meralarda otlatılır, ayrı ahırlarda barındırılır.
- Aylık verim kontrolleri yapılarak, kayıtları tutulur.
KASIM
- Tohumlama ve tohum hizmetlerine devam edilir.
- Mevsim ve işletme koşullarına göre, yem değişikliğine-hayvan alıştırılarak geçilir.
- Gebeliğin son üç ayında, ananın daha yoğun bir şekilde beslenmesine çalışılır.(İlk aylarda 5 kg, son ayda 10kg süt veriminde verildiği kalite ve miktarında yem verilmeli, yalnız kesif yem miktarı titizlikle dengelenmelidir.)
- Doğum sonrası görülebilecek meme iltihabı ve diğer hastalıklar için, bir önlem olmak üzere, gebe analara antibiyotik kürü uygulanmalı; yemlere mineral karması katılmalıdır.
- Bu ayın ortalarına kadar nokra mücadelesi yapılır.
ARALIK
- Değişen hava durumuna göre, ahır iç sıcaklığı en az 15-20C olacak şekilde, kapı ve pencereler kapatılır. Yataklıklar sık sık değiştirilip, yerine kuru iki kat yataklık serilir.
- Hasta hayvan olursa, tecrit bölmesine alınır. Salgın hastalık görüldüğünde, gerektiği şekilde işlemler yapılır.
- Hayvanların kışlık yem, ot ve yataklık muhafaza yerleri, kar ve yağmur suları girmeyecek şekilde, kapalı tutulur. Bu konuda, gerektiğinde ahır tavanı çatı aralığından faydalanılabilir.
- Damızlık kadronun %10'u kasaplık, %10'u da damızlık olarak satılacak şekilde ayarlanılarak, yeni yetiştirme yılına geçilir.
- Hayvanların yaşama ve verim payları çok iyi hesap edilerek, içinde enerji ve mineral maddeleri içeren kaliteli yemlerle beslenmelidir.
- Yıl sonunda mali hesaplar çıkarılır.
- Her hafta, düzenli olarak ahır içi ve çevresi Caldez ahır dezenfektanı ile dezenfekte edilir.
Küçükbaş Hayvancılık Tarım Takvimi
OCAK
- Ağılların ısı ve nem oranı kontrol edilir;iyi havalarda koyunlar , ağıl dışına alınarak , ağıldaki yatak yerlerine sap, saman , yaprak gibi yataklık malzemesi serilir. Doğum yapan koyunların ve doğan kuzuların soğuk, nem ve hava akımlarından korunmasına da gereken özen gösterilir.
- Yavrularda , doğumlarını izleyen ilk günler içerisinde görülebilecek ve öldürücü olarak seyreden kuzu ishalinin nedeni saptanarak , teşhis durumuna göre , gerekirse septisemi serumları yapılır;hastalar anaları ile birlikte tecrit edilerek , tedaviye alınır. Ölenler yakılır veya gömülür. Ağıllar permanganat solüsyonu ile yıkanır.
- Kış keneleri ,bit ve uyuza karşı , derhal ilaçlamaya geçilir.
- Doğan kuzulara ektime aşıları veya gerekli görülen serumlar yapılır. Doğumdan hemen sonra kuzuların göbek bağı , anaların arka kısımları ve kuyruk altı ilaçlanır.Uzun kuyruklu kuzuların kuyruklarına , sağrı bölgesinden bir el ayası aşağıda lastik ligatür konularak , zamanla kopması işlemi uygulanır.
ŞUBAT
- Zararlı kış ve kenelerine karşı ağılda ilaçlama yapılarak ,yerlere yataklık serilir. Hayvan uyuzu ve kenelerine karşı , bu mevsimde toz veya pomat halindeki ilaçlar kullanılabilir.
- Koyunlarda zayıflama , çene altlarındaki şişlik , su toplanması görüldüğünde ,kelebek hastalığı(Distomatoz)olabileceği düşünülüp ,labaratuvar teşhisinden sonra, hemen kelebek hapı içirilmeli;yine hayvanlarda öksürük , burun akıntısı, ishal ,zayıflama, iştahsızlık varsa;akciğer, mide ve barsaklarda kıl kurdu yönünden teşhis yaptırılıp, zaman geçirmeden etkin ilaçlar ile tedavisi yapılır.
- Koyunlara bu ayda günde 250 gr.kesif yem verilir. Meraların kapalı olduğu ,silaj bulunmadığı veya kesif yemin çok pahalı olduğu ;yeteri miktarda sağlanamadığı zamanlarda, melas ve üre katılmış kuru ot besisi yapılabilir. Yemlemenin ağıl dışında yapılması tercih edilmelidir.
- Doğan kuzulara ve doğuran analara gerekli özen gösterilir. Kuzular doğum zamanlarına göre ,ayrı gruplara ayrılır. Üç haftalık kuzulara 50 gr.dan başlayarak yulaf kırması verilir.Yulaf miktarı her 15 günde bir arttırılır.
- Gerektiğinde kuzulara çiçek, ektima aşıları ile,septisemi serumları uygulanır.
- Çoban köpeklerine kuduz aşısı yapılır.
MART
- Yüksek rakımlı yerlerde koyunların doğum işleri takip edilir. Ağıl yemlemesine devam edilir. Doğan kuzular soğuk hava şartlarında iyi korunmalıdır. Ova veya yakınlarındaki bölgelerde , kuzuları başlamalı, erkek ve dişi kuzular şimdilik birarada otlatılmalıdır.(Kuzu ve toklulara temiz mera ayrılmalı , anaç koyunlar ayrı meralandırılmalıdır.)
- Şarbon,Enf, Hepatit Nekrozan (Kara Hastalığı), Keçi ciğer ağrısı hastalığı ile ektima gibi belirli yer ve zamanlarda çıkan hastalıklara karşı, koruyucu aşılamalar yapılır.
- Çoban köpeklerine şerit ilacı verilir.
NİSAN
- Dişi kuzulardan sonra, erkek kuzular da analarından kesin olarak ayrılıp;erkek ve dişi kuzular ayrı ayrı sürüler halinde , bakım ve beslenmeye tabi tutulur.
- Damızlık kadro fazlası kuzular besiye alınarak, damızlıkların numaralama ve kuyruk kesme işleri tamamlanır.
- Yüksek yörelerde kuzu doğumları takip edilir, doğan kuzuların bakım , besleme , aşı serum ve numarataj işleri ve kuyruk kesme işlemleri titizlikle izlenir. Bu işlemler kayıt defter veya kartlarına günü gününe işlenir.
- Ayak iltihabı , şap çiçek şarbon gibi hastalıklar bu ayda görülebileceğinden , gerekli tedavi ve aşılar yapılır.
- Kuzulara şerit dökmeleri için ilaç içirilir.
- Ova bölgelerde , ay sonuna doğru kırkım hazırlıklarına başlanır.
MAYIS
- Kırkım hazırlıkları bitirilip,ayın en uygun bir haftasında kırkıma başlanır (kırkıma önce kısırlardan başlanılmalı, müteakiben şişek ve toklular, daha sonra da sağmallar kırkılmalıdır.)
- Ay sonunda bütün koyun materyali , dış parazitlere karşı etkin ilaçlarla hazırlanmış banyodan geçirilir.
- Kırkımı yapılmış hayvanlar teker teker elden geçirilerek, kasaplık olanlar damızlık kadrodan çıkarılıp, satılır. Daha önce besiye alınmış kuzular da bu ayda satılır.
- Hayvan sıtması,ayak iltahabı, şap agalaksi (sütkesen)gibi hastalıklar bu ayda görülebileceğinden, tedavileri ve yapılmamış aşıları tamamlanmalıdır.
HAZİRAN
- Kırkım işlemi tamamlanır. Kırkımı biten sürü kontrol edilerek , anaç sürünün %20'si ayıklanır. Yerlerine aynı oranda dişi toklu alınarak , kadro tamamlanır. Anaç koyunlardan , verimleri iyi görülebilenler, gerekirse bir yıl daha kadroda kalabilir.
- Damızlık koyunların tohumlanmasına başlanır. Koçlar aşım süresince , uygun bir rasyon ile beslenir. Tohumlamada baba koçların daha rahat kullanılabilmesi için, yoklu koçlar ile takviye etmek yerinde olur.
- Koyun materyaline entero-toksemie aşısı uygulanır.
- Bu ayda tamamen mera otlatılmasına geçilir. Ova yörelerde gece yayılımına geçilir.
TEMMUZ
- Ova arazilerde koyunların tohumlamasına devam edilir.
- Gece yayılımı yapılır. Koyunlar gündüzleri kırda, kuzular ise çalmaralarda veya çevresi açık ağıllarda yatırılır. (Özellikle, geceleri zehirli otların bulunduğu meralara ve yeşil yoncalıklara, fazla miktarda başak kalmış tarlalara hayvanların bırakılmasından kaçınılmalıdır.)
- Gelişmeyen kuzular satılır.
- Dişi kuzulara Rev-I aşısı uygulanır.
AĞUSTOS
- Mera ihtiyacı tamamını karşılayabilecek durumdadır. Mümkün olduğu takdirde, koyunlar serin ve yükseklerdeki meralara çıkarılır.
- Koyunların tohumlaması bu ayda bitirilir. Düşük rakımlı yerlerde yapılan bu tohumlama sezonunda, gebe kalmıyan koyunlara, istenildiği takdirde hormon tatbikatı yapılarak, tohum almaları sağlanır. Her şeye rağmen, iki yıl üst üste gebe kalmayan koyunlar elden çıkarılır.
- Koyunların kışlık ihtiyaçlarını tamamen karşılayabilecek miktarda yem sağlanır.
- Aylık verim ve sağlık kontrolleri yapılarak, kayıt defter veya kartlarına işlenir.
EYLÜL
- Meralar kuruduğundan, bu ayda koyunlara ek yem ve yonca verilmelidir. Yonca biçiminden iki-üç gün sonra, kurutularak verilmelidir. Sulama olanağı varsa, meralar sulanarak bir süre daha yararlanılabilecek duruma getirilir. Ağıl yakınlarındaki ekilecek hasıl tarlalarının hazırlanmasına başlanır.
- İyi olmayan hava şartları ve ek besin verilememesi gibi şartlarda; gelişebilecek gebelik toksemesi gibi hastalıklarda, zaman geçirmeden tedavi yoluna gidilmelidir.
- Koyunlara çiçek ve septisemi aşıları uygulanır.
- Pazarlama durumuna göre, kadro fazlası kasaplık niteliğindeki koyunların satışı yapılır.
EKİM
- Doğum için gereken hazırlıklar tamamlanır.
- İleri gebe koyunlara, meradan yeteri kadar faydalanamadıkları takdirde, yem takviyesi yapılır.
- Yavru atımı görüldüğünde, bu koyunlar derhal tecrit edilir. Atılan yavru ve anadan alınan marazi maddelerin laboratuvarda yapılacak muayeneleri sonucunda, salgın bir hastalık tesbit edilmişse; bu hastalık türüne göre, gerekli işlemler uygulanır.
KASIM
- Bu ayda düşük rakımlı yörelerde, koyunların doğumları başlar. Kuzulama tarihi çok yakın olan analar, ağıl yakınlarında meralandırılır. İyi ve uygun bir bakım ve beslenme ile, koyunlar doğum sırasında yüksek bir kondisyonda tutulur.
- Doğan kuzular, hemen ayrı temiz bir bölmeye alınır; göbek kordonu tentürdiyota batırılır. Birkaç gün bu işleme devam edilerek, gazlı bez ile bağlı tutulur.
- Belirgin bir kuzu ishali görüldüğünde, derhal koruyucu önlemler alınır. Gerekli görülürse, septisemi serumu uygulanır.
- Hastalıklardan korunmak için, ağılların teknik ve hijyenik koşullara uygun olması sağlanır.
ARALIK
- Doğum devam eder. Doğan kuzular kuzuluklara alınır, günlük zorunlu bakımları yapılan kuzular sabah ve akşam analarına emzirilir.
- Doğan kuzuların, gerekirse ektima aşıları ile septisemi serumları uygulanır. Numaralama ve kuyruk kesme işlemleri tamamlanır.
- Gebe ve doğum yapan koyunlara, ilave kesif yem verilir. İyi havalarda, koyunlar meraya çıkarılır. Güneşli ve yağışsız günlerde, yemleme işlemi ağıl dışında yapılır.
- Damızlık kadro içinde yeniden bir tarama yapılarak, kasaplık koyun materyali ayrılıp, satışa götürülür.
- Ay sonunda, o yılı içeren mali hesaplar çıkarılır. Buna göre, yeni program yapılır.
- Her hafta, düzenli olarak Caldez ahır dezenfektanı uygulanır.
Kümes Hayvancılığı Tarım Takvimi
OCAK
- Kümeslerde yemleme ve yem uygulamasına özen gösterilir. Yumurta randımanında arzulanan ekonomik düzeye ulaşabilmesi için, kümes sıcaklığının ortalama 10-18 C'ler arasında olmasına ve havalandırmaya dikkat edilir. Yumurta randımanını %12-15 civarında arttırmak için , kontrollü suni ışık uygulanmalıdır.
- Bu aya kadar tüy değişimini tamamlamış tavuklarla, mart-nisan civcivlerinden gelişmesi geri kalmış ,yumurtaya halen geçmemiş olanlar derhal ayrılıp satılır.
- Kümeslerde paraziter mücadele yapılır.
- Damızlık yumurta alınacak kümeslere horoz katılır.
ŞUBAT
- Kuluçka mevsimi yaklaştığından;damızlık civciv elde edilecek yumurtaların alınacağı sürü düzenlenir.Kuluçkaya verilecek yumurtalar tasnif edilerek, ilaçlanır.
- Kümeslerde düzenli bir havalandırma ve ışıklandırma sağlanır.Soğuk hava önlenerek , kümes içi ısısı sabit tutulur.Günde 18 saat ışıklandırma yapılır.(20 metrekare zemin için ,60 vatlık ampul takılmalı, metrekareye 3 wat ışık gelmelidir.)
- Yemlerdeki enerji miktarı artırılır.
- Kümeste altlıklar değiştirilir. Kafes altı gübreleri atılır.
- Tavuklara gumboro ve yalancı veba aşıları uygulanır.
MART
- Kuluçhane ve civcivhanelerde , temizlik ve ilaçlama yapılır. Mart ayından başlayarak, Mayıs ayının ilk haftasına kadar çıkan civcivlerde daha fazla randıman alındığından, bu ayda kuluçka işlerine başlanır.
- Civciv büyütme yerlerinde yem, su, ışık, ısıtma, dezenfeksiyon, altlık gibi tüm hazırlıklar, civciv getirilmeden önce tamamlanır.
- Çıkan civcivlere ilk gün mutlaka marek aşısı ve seks ayrımı yapılır.
- 7-12 günlük civcivlere birinci burun -göz damla (yalancı veba) aşısı uygulanır.
- Yirminci gün kızıl ishale karşı, koksidiyoz ilaçları verilir.
- Yirmibirinci günden başlayarak, yirmisekizinci güne kadar gumbaro aşısı yapılır. Hastalık girmiş ticari sürüleri olan işletmelerde bu aşı 7-18 günlük civcivlere tatbik edilebilir.
- Civcivler 10-15 günlük olduklarında, istenilirse gagaları 1/2 veya 1/3 oranında kesilir.
- İlk iki hafta , 1 metrekare taban alan için 5 wat hesabı ile , günde 22 saat ışık verilir. İkinci haftadan sonra ışık azaltılır.
- 0-3 hafta ince toz yem verilir, sonra pelet yeme geçilir. Civcivler ilk haftada devamlı sık ,sık yemlenmelidir.
NİSAN
- Kuluçka çalışmalarına devam edilir. Kuluçka, ana makinaları ile civciv büyütme yerlerinin temizlik ve dezenfeksiyonuna önem verilir.
- Civcivlere solucan düşürücü ilaç verilir.
- 28-32 günlük civcivlere yalancı veba (burun-göz damla )aşısı;7-8 haftalık olanlara inaktif yalancı veba aşısı uygulanır.
- Sürüde hastalıklı hayvan ve aşırı derecede ölüm varsa , derhal veterinerliğe bilgi verilip, teşhis ve tedavi için gerekli çabalar gösterilir.(Hiçbir zaman gereksiz ve fazla dozda ilaç kullanılmamalıdır.)
- Civcivler, katlı ana makinalarında büyütülüyorsa , yere indirilir. Kullanılacak yer, 4 haftalık 10 pilice bir metrekare yer hesabı yapılarak düzenlenir.
- Kasaplık niteliğindeki tavuklar, henüz tavuk fiyatları düşmediğinden, gurk olanlarda dahil, derhal satılmalıdır.
MAYIS
- Bu ayda da kuluçkahanelerde civciv çıkarılma çalışmaları sürdürülür.
- Salmonella pseudomonas, arizona, coliform bakteriler ve aspergillus gibi hastalıklara neden olan etkenlerin çoğalması ve yayılması genellikle kuluçkahanelerde olduğundan; kuluçkaya başlama ve çıkım süresince , sağlık koşullarına uyulmalıdır.
- Koksidiyoz ve solucana karşı ilaçlama yapılır.
- Kümeslerde pencereler havalandırma bacaları aspiratörler kontrol edilmeli, rutubetli pis altlıklar atılarak ; yeni kuru altlık serilmeli, sinek ve zararlı için gereken önlemler alınmalıdır.
- Yumurta verimi düşmüş tavuklar ile , piliçlerin gelişemeyenleri ve erkekleri satılır.
- Kümesler yeni çıkan civcivler için hazırlanır. Yalancı tavuk vebası mücadelesi (burun-göz damla ve adale aşıları) yapılmış piliçler, yeni kümeslerine alınır.
HAZİRAN
- Çevre koşulları iyileştiğinde, kümes içi ısısının 15 c'nin üstüne çıkmaması sağlanır. Tavukhanenin bakım ve onarımına başlanır.
- Rasyondaki enerji miktarı düşürülür.
- 8 haftayı doldurmuş hayvanlar, metrekarede 10 başı geçmeyecek şekilde, piliç bölmelerine alınırlar. Herhangi bir stres durumunda, yığılma olmamasına dikkat edilir
- 10-12 haftalık piliçlere çiçek, difteri aşısı uygulanır. Görülebilecek hastalıklara karşı, gerekli önlem alınır.
TEMMUZ
- Damızlık piliçlere kısıtlı yemleme yapılır (Günlük yem ihtiyacından fazlası asla verilmemelidir. Ancak, verilen yemin karışımı noksansız olmalıdır).
- Kümes ve ekipmanlar sıkı bir şekilde temizlenir ve haftada en az iki defa dezenfekte edilir. Fare ve kemiricilerin kümeslere ve yem ambarlarına girmesi engellenir.
- Yalancı veba ve gumboro aşısı uygulanır.
- Günde 4 defa yumurta toplanır. Yumurtanın şekli ve kabuğu incelenerek, yumurtanın küçülmesine karşı önlem alınır.
AĞUSTOS
- 20-22 haftalık olan piliçler yumurta kümesine taşınır. (Bütün piliçler birkerede yumurta kümesine taşınır). Kümeslere hemen alışmaları için, folluklar yerleştirilir.
- Piliçlere, yumurtlamaya başlamadan önce, solucan ilacı içirilir.
- Bir program dahilinde ışıklandırma ve yem rasyonu uygulanarak, piliçlerin küçük yumurta devresi kısaltılır.
- Gelişmesi iyi olmayan piliçler ile, tüy dökümü uzun süreli olupta, yumurtaya geçmeyen tavuklar satılır.
- Piliçlerde pullorum taraması yapılır.
EYLÜL
- Piliçlerin çoğu bu ayda yumurta vermeye başlarlar. Bu devrede; yumurta miktarı, kabuğun şekli ve hayvanların gelişme durumları dikkatle izlenir.
- Sürüdeki stres hallerinde, içme sularına geniş tesirli antibiyotikler ve vitaminli ilaçlar katılır.
- Periyodik pullorum taraması yapılır.
- Büyüme ve yumurta kayıtları tutulur.
EKİM
- Bu ayda tüy dökümüne giren tavukların damızlıkta kalması gerekir. Kusurlu görülen tavuklar ve yumurta verimine geçmemişler ay sonundan itibaren damızlıktan çıkarılabilir.
- Kümesteki ışıklandırma, bir program dahilinde düzenlenmelidir. Aydınlatma süresince, follukların biraz loş ışıklı tutulması faydalıdır.
- Piliç ve tavuklar arasında herhangi bir salgın hastalığın çıkmaması için, koruyucu önlemler alınır.
- Kümeslerde kış mevsimi için gerekli önlemler alınır. Hazırlıklar tamamlanır.
- Yetiştirme kayıtları tutulur.
KASIM
- Kümes içi sıcaklığı hiçbir şekilde 7C civarlarına kadar düşürülmemeli, 13C-23C arasında tutulmalıdır. Gerektiğinde, kümes herhangi bir sistemle ısıtılmalıdır. Pencere ve bacalar havanın ve rüzgarların durumuna göre ayar edilmelidir. (Havalandırmada, tavukları soğuk hava akımlarından korumalıdır.)
- İç ve dış parazit durumu titizlikle izlenmelidir.
- Suni ışıklandırma süresi 17 saatte tamamlanmalıdır.
ARALIK
- Tavukların gelişmeleri ve verimleri sık sık kontrol edilir. Gelişme geriliği ve düşkünlük varsa, yem ve yemlemede bir aksaklık olduğu veya basit ya da bulaşıcı bir hastalık çıktığı sonucuna varılır.
- Kümes içi ısısı ayarlanır. Rutubetin normal düzeyde olmasına özen gösterilir. Gerektiğinde, duvar ve taban izolasyonları yapılır.
- Hasta, sakat görünüşlü, soluk ibikli ve göz doldurmayan hayvanlar derhal ayrılıp, satılır.
- Tavuklar arasında gagalama durumu varsa, tavukların gagaları kesilir; ayrıca bir nedeni olup olmadığı incelenip, diğer önlemler alınır.
- Tavuklara istiridye kabuğu veya sert nitelikte taş kırıntıları verilmeli, altlıkların kuru olması sağlanmalıdır.
- Bu ayda FORCE MOLTING denilen ve tavukların ikinci devre yumurtlamaya başlatılması anlamına gelen yöntem uygulanır. Bu metod uygulanmadan önce, hayvanlar newcastle (Yalancı veba) hastalığına karşı aşılanmalı, gerekiyorsa ibikleri kesilmelidir.
- Ay sonunda, yılın mali hesapları çıkarılır. Buna göre, yeni yılın plan ve programları yapılır.
- Düzenli olarak Caldez kümes dezenfektanı kullanılır.
12 Kasım 2008 Çarşamba
TARIM TAKVİMİ
TARIM TAKVİMİ Alt Başlıkları
• BAĞCILIK TARIM TAKVİMİ
• HUBUBAT TARIM TAKVİMİ
• MEYVECİLİK TARIM TAKVİMİ
• SEBZECİLİK TARIM TAKVİMİ
• FINDIK TARIM TAKVİMİ
• ZEYTİNCİLİK TARIM TAKVİMİ
Bağcılık Tarım Takvimi
OCAK
- Yeni bağ tesisi yapılacak yerlere kirizma yapılır. Dikim çukurları açılır.
- Çeliklerdeki mantari hastalıklara karşı , bordo bulamacı (%2'lik)ile mücadele edilir. Bu uygulama , gözlerin bir hafta kadar geç uyanmasını da sağlar.
- Amerikan asma anaçlıklarında;budama ve çelik hazırlama işlemleri sürdürülür.
- Köklü asma fidanı sökümü yapılır.
- Ilıman bölgelerde , hava koşullarının uygun olduğu zamanlarda açılan çukurlara asma dikimi yapılır.
- İklim elverişli olduğu takdirde , kış budamalarına devam edilir. Don ve kırağı düşen yerlerde, yalnız aralama yapılması, budamanın çubuklar üzerindeki gözler kabardıktan sonra yapılması gerekir.
- Bağlar budandıktan sonra , phoma hastalığına karşı mücadele yapılır.
- Sonbaharda çiftlik gübresi verilmeyen bağlara, çiftlik gübresi verilir.
ŞUBAT
- Bağlarda kış budamasına devam edilir.
- Anaçlıklarda asma çeliği kesimine devam edilir ve kesilen çelikler kum içine ters olarak bütünüyle katlanır.
- Uygun havada fidan dikimi yapılır.
- Ay sonunda birinci kış ilaçlaması yapılır.
- Toprak işlemesi yapılır, gübreleme ve uygun bir tarımsal kireç ile kireçleme yapılır.
MART
- Bağlarda budama bitirilir.
- Bağ tesisi için fidan dikimi yapılır.
- Anaçlıklardan alınan asma çelikleri , köklendirilmek üzere, hazırlanan yerlere dikilir.
- Gübreleme yapılmamışsa bu ayda yapılır.
- Yarma ve dilcikli ingiliz aşısı yapımına başlanır.
- Geçen ay yapılamayan birinci kış ilaçlaması bu ay yapılmalıdır.
- Çırpı toplama , yüksek sistemde direk dikimi, tel çekme ve germe işleri yapılır.
- Sürgün bağlama, dikim , sürüm, gübreleme yapılır.
- Uyanmaya başlayan bağlarda sürgünler bir karış olunca bordo bulamacı atılır. Hemen arkasından, kükürt atılmalı;yağışlı havalarda kükürt atımı tekrarlanmalıdır. İlaçlamalar 15-20 gün ara ile yenilenir.
- Göz kurdu ve maymuncuğa karşı mücadele edilir. Maymuncuk böcekleri omcalara çıktıklarında , omca çevreleri Dursban-4, Korban-4,Korvin-5 Wp ilaçlarından biri ile ilaçlanır.
NİSAN
- Toprak işlemi bitirilir.
- Aşılama ayın ortasında sonuçlandırılır.
- Bağlar ,bağ göz kurtlarına karşı ilaçlanır. Dursban-4 veya Korban-4 kullanmakla, göz kurtlarının yanında maymuncuk,thirips, çadır tırtılı , dürmece, boynu eğri ve sigara böceğine karşı da önlem alınmış olur.
- Sürgün kurumasına karşı da ilk yaz ilaçlaması yapılır.
MAYIS
- Yeni tesislerde yeşil sürgün budaması yapılır. Kültürel tedbirler sürdürülür.
- Küllemeye karşı, kükürtlü mücadele yapılır.(Dekara 3 kg. kükürt atılır. Birinci kükürt atma , sürgünler 15-20 cm olunca , ikinci kükürt ise, mutlaka çiçeklenmeden sonra yapılmalıdır. Bağlara kükürt atmakla, bağlarda Eriophys akarının da yaprakları deforme etmesi, çukurcuklar ve kabarcıklar meydana getirmesini önler.)
- Bağ mildiyösüne (Pronos) karşı bakırlı ilaçlarla ilaçlama yapılır.
- Salkım güvesi, maymuncuk ve sigara böceğine karşı, nisan ayında kullanılan ilaçlarla mücadeleye devam edilir.
HAZİRAN
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Aşıların bakım ve kontrolleri yapılır.
- Bağ mildiyösüne karşı ikinci ilaçlama , bakırlı ilaçlarla yapılır.
- Küllemeye karşı kükürtleme yapılır. Salkım güvesine karşı, mayıs ayında kullanılan ilaçlarla, zararlıların durumuna göre mücadeleye devam edilir.
TEMMUZ
- Ot alma ve sulama işlerine devam edilir.
- Yüksek terbiye sisteminde kurulmuş bağlarda, asmalar tele yatırılır.
- Filiz alma yapılır.
- Salkım güvesine karşı üçüncü ilaçlama yapılır. Hektavin toz veya Hektavin 50 W.P. ile ilaçlama yapılır. Her iki ilaç da mildiyö için kullanılacak ilaçlarla karıştırılıp uygulanabilir.
AĞUSTOS
- Yeni kurulan bağlarda yabancı otlarla mücadele ve sulama yapılır.
- Erkenci çeşitlerde üzüm hasadına başlanır.
- Bu ayda üzümler olgunlaşmaya başlar. Salkım güvesi ile sumak halindeki salkımlardan, neferiye aşamasındaki küçücük üzüm salkımlarına kadar , hemen her aşamada zararlı olur. Hasat söz konusu olduğu için, kalıcı etkisi olmayan Hektavin 50 veya Hekthion 25 W.P. kullanılabilir.
- Olgun danelere üşüşen, içini boşaltan sarıca arıların zararı oldukça fazladır. Bazen omcada işe yarar tek salkım bırakmazlar. Bağ çevresinde, taş kovukları veya duvarlardaki deliklerde sarıca arı petekleri vardır. buralara ilaç tozutmak ve delikleri sıvamak gerekir. Hasattan bir hafta evveline kadar, Hekthion W.P. kullanılabilir.
EYLÜL
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Salıkım güvesi mücadelesi yapılır. Müşküle çeşidine (Hehtavin 50, Hekthion W.P. Phosvel Triazinphos Phossalone EM) ilaçlarından biri, tarifinde belirtilen miktarlarda kullanılır.
- Üzüm hasadı yapılır.
EKİM
- Üzüm hasadına devam edilir.
- Hasadı tamamlanan bağlarda toprak işlemesi ile birlikte, çiftlik gübresi uygulamasına başlanır.
KASIM
- Çiftlik gübresi tatbikatı ve toprak işlemesi yapılır.
- Aralama işine başlanır. Yaprakları yarı yarıya sararıp düşmeye başlayan bağlarda aralama yapılır. Aralama, budamanın ilk işidir. Aralama ile, asma üzerinde oduna kaçmış ve uzamış dallar kesilir. Esas budama daha sonraya bırakılır. Bu suretle, asmanın daha geç uyanması ve ilkbaharın tehlikeli donlarını atlatması sağlanmış olur. Don tehlikesi olmayan yerlerde, aralama ve budama aynı anda yapılabilir.
- Yeni bağ tesis edecek yerlerde kirizma yapılır.
- Kışın sert geçtiği yerlerdeki bağlarda, söküm ve hendekleme yapılır.
- Müşküle üzümü ince plastik torbalar içerisine alınarak, asma üzerinde muhafaza edilir.
ARALIK
- Kış budaması yapılır.
- Asma söküm işleri ile, boylarına ayırıp, hendekleme işlerine devam edilir.
- Nüvelik bağ tesisi için açılan çukurlara dikim yapılır.
- Toprak tavlı olduğundan, sürüm ve çiftlik gübresi uygulaması yapılabilir.
- Boş zamanlarda, bağ yollarına çakıl dökülür.
- Kış ilaçlamasına, sahil kesimlerinde ay sonunda başlanabilir.
Hububat Tarım Takvimi
OCAK
- Mücadeleyi gerektiren zararlı varsa (Tarla faresi gibi) mücadelesi yapılır.
- Gecikmiş güzlük ekilişler en geç ocağın ilk haftası içerisinde tamamlanmalıdır.
ŞUBAT
- İkinci azotlu gübre tatbikatına başlanır.
- Yazlık ekilişler yapılır.
- Tarla faresi ile mücadeleye devam edilir.
MART
- İkinci azotlu gübre uygulamasına devam edilir.
- Yazlık ekilişlere devam edilir.
- Yabancı ot ilaçlamasına başlanır.
- Tarla faresi mücadelesine devam edilir.
NİSAN
- Yabancı ot ilaçlaması yapılır.
MAYIS
- Geç yapılan ekilişlerde, yabancı ot mücadelesi yapılır.
HAZİRAN
- Hububatta zararlıların kontrolleri yapılır ve mücadelesine başlanır.
- Arpa hasadına başlanır.
TEMMUZ
- Zararlılarla mücadeleye devam edilir.
- Hasat işleri başlar.
- Anız bozumu yapılır.
AĞUSTOS
- Hasat, harman işleri tamamlanır.
- Hasat sonu sürümleri yapılır.
EYLÜL
- Kışlık ekim için, toprak işlemesi yapılır. Toprak numuneleri alınıp analiz ettirilir
EKİM
- Kışlık ekimler için toprak hazırlığı yapılır. Kireçleme ve gübreleme yapılır.
- Hububat ekimine başlanır.
KASIM
- Kışlıkların ekimi için toprak hazırlığına devam edilir.
- Kışlıkların ekimi yapılır.
ARALIK
- Kışlık hububat ekimleri tamamlanır.
Meyvecilik Tarım Takvimi
OCAK
- Ekolojik koşullar gözönüne alınarak budama işlemi yapılır.
- Çiftlik gübresi sonbaharda verilmemiş ise bu ayda mutlaka verilmelidir.
- Hastalık ve zararlılardan kuruyan meyve ağaçları sökülerek imha edilir.
- Kışı meyve ağaçlarında geçiren zararlılara karşı ilaçlama mutlaka yapılmalıdır.
- Şeftali bahçelerinde klok hastalığına karşı mücadele edilir.
- Fidan dikimi yapılır.
ŞUBAT
- Ocak ayında yapılması gereken işlerden, gerçekleştirememiş olanlar sonuçlandırılır.
- Klok hastalığına karşı mücadeleye devam edilir.
- Uygun hava koşullarında toprak işlemesine başlanır.
- Çelik alma işleri yapılarak ;çelikler kumda saklamaya (Katlamaya) alınır.
MART
- Yüksek yörelerde fidan dikimi sürdürülür.
- Toprak işleme bitirilir.
- Gübreleme ve kireçleme işlemi tamamlanır.
- Budama tamamlanır.
- Kalem aşısı yapılır.
- Tarımsal mücadeleye devam edilir.
NİSAN
- Fidanlıklarda ot çapası yapılır.
- Nisan ayının ilk haftasında , yabani meyve ağaçlarında ve çeşit değiştirmelerde , kalem aşısı işleri sonuçlandırılır.
- Meyve bahçelerinde toprak işlemesi bitirilir.
- Çöğürlerin aşı parsellerine şaşırtma işi tamamlanır.
- Hastalık ve zararlılarla mücadele işler, sürdürülür.
MAYIS
- Yeni kurulan bahçelerdeki fidanlar sulanır ve ot çapası yapılır.
- Yeşil sürgün budaması yapılır.
- Ayın son haftasında , obur dallar ile piçleri temizlemek zorunludur.
- Sürgün göz aşıları yapılır.
- Meyve ağaçlarında , zirai mücadele işleri sürdürülür.
HAZİRAN
- Ot mücadelesi sürdürülür.
- Sürgün göz aşıları ayın ortalarına kadar sürdürülür.
- Ekolojik duruma göre sulama yapılır
- Ay sonuna doğru şeftali, erik, kiraz ve yazlık elma hasadı yapılır.
- Elma ve armutlarda karaleke, elma iç kurdu, kırmızı örümcek ve diğer zararlılara karşı mücadele işleri sürdürülür.
TEMMUZ
- Meyve bahçelerinde ot alma ve sulama işlerine devam edilir.
- Temmuz ayının ikinci yarısında durgun göz aşılarına başlanır.
- Elma içkurdu, kırmızı örümcek, yaprak galerileri ve diğer zararlılara karşı ilaçla mücadele sürdürülür.
- Çöğür tavaları sulanır, otları alınır ve yapılan göz aşıları kontrol edilir.
AĞUSTOS
- Fidanlıklarda Temmuz ayında başlatılan durgun göz aşısı yapımı sürdürülür.
- Evvelce yapılmış sürgün aşılarından süren sürgünlerin, rüzgardan kırılmaması için bağlama işlemi yapılır.
- Havalar kurak gidiyorsa sulama işlemi sürdürülür.
- Fidanlıklarda ve meyve bahçelerinde hastalık ve zararlılarla mücadele yapılır.
EYLÜL
- Tohum tavaları belirlenerek ekime hazırlanır.
- Çeşitli meyve türlerinde hasada başlanır.
- Meyve bahçelerinde ve fidanlıklarda zirai işlemleri sürdürülür. (Tüketici sağlığı yönünden, meyveli ağaçlarda ilaçlı mücadeleye, hasada 21 gün kala son verilmelidir.)
EKİM
- Hasadın tamamlandığı bahçelere çiftlik gübresi verilir.
- Fidan çukurlarının yerleri işaretlenir ve çukurlar açılır.
- Fidanlıklarda manas ve diğer toprakaltı zararlılarına karşı toprak ilaçlaması ve benzeri mücadele yöntemleri uygulanır.
- Kurumuş, hastalıklı ağaç ve dallar budama yoluyla çıkarılıp, yokedilir.
- Su kanalları ve arklar, tahliye kanalları ve benzeri sulama yapılarında gerekli temizlik ve bakım işleri yapılır.
KASIM
- Fidan çukurlarının açılmasına devam edilir.
- Fidanlıklarda söküm ve hendekleme işlerine başlanır.
- Fidan taşımacılığında karantina kontrolleri yapılır.
- Genç meyve bahçelerinde şekil budaması yapılır.
- Kışı ılık geçen yerlerde, kış budamasına başlanır.
- Fidan dikim işleri yapılır.
- Çöğür için tohum tavaları hazırlanır, gübrelenir ve tohumlar ekilir.
- Toprak işlemesi ile birlikte, çiftlik gübresi uygulaması da sürdürülür. Aynı zamanda, fosforlu ve potaslı gübrelerin verilmesine de başlanır.
- Meyve bahçelerinde, hastalık ve zararlıları bir yıl sonraya aktarabilecek bitki artıkları ortadan kaldırılır.
ARALIK
- Yeni kurulacak bahçeler ile ilgili işlerin yapılmasına başlanır.
- Kışlık budama,-sakıncalı durumların dışında yapılır.
- Kasım ayında yapılması gereken işlerden arta kalan işler tamamlanır.
Sebzecilik Tarım Takvimi
OCAK
- Toprakta kalan ürün artıkları, zararlılara yataklık edeceğinden , boş zamanlarda bunlar toplanıp yakılarak yok edilir.
- Turfanda patates ekimine, uygun yörelerde , ocak ayı ikinci yarısında başlanır.Ekimle birlikte azot, fosfor ve potaslı gübrelerle gübreleme yapılır. Gübreden önce toprak ph sı nötr olacak şekilden tarım kireci uygulanır.
- Ocağın ikinci haftasından itibaren , hasadı tamamlanan yazlık sebze yerleri temizlenir.Yeni ekilecek sebzeler için toprak hazırlanır.
- Ocak ayının ikinci haftasından sonra, kışlık sebzelerden ıspanak , karnabahar, turp, kereviz, havuç lahana , marul ve pırasanın hasadına devam edilir.
- Çökerten hastalığına karşı, sebze tohumları ve fidelikler ilaçlanır.
- Soğuktan zarar görmüş sebze fidelerinin yerlerine , yenileri dikilir.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , daha önce ekim ve dikimi yapılan sebzelerin sulama , gübreleme gibi bakım işleri yapılır.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , ısı kontrolüne dikkat edilir.
- Biber, patlıcan için sıcak yastık hazırlanır.
- Örtüaltı tek ürün turfanda üretiminde , sulama ile birlikte üst gübresi verilir.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , koltuk alma, tepe alma gibi işlemlere devam edilir.
- Çift ürün yetiştiriciliği için , kasım ayında ekilmiş tohumlardan elde edilen fideler, toprak hazırlığı yapılan seralara nakledilir.
ŞUBAT
- Fasulye ve bezelye ekilecek yerlerin toprak hazırlığı yapılır.
- Karnabahar ,lahana ve pırasanın hasadı tamamlanır. Havuç , ıspanak, marul ve turpun hasadına devam edilir.
- Fide elde etmek için , sıcak yastıklar hazırlanır.
- Biber , domates ve patlıcan tohumları sıcak yastıklara ekilir.
- Hava şartları elverişli gittiği takdirde , toprak hazırlığına devam edilir.
- Fidelik toprağı mantari hastalıklara karşı ilaçlanır.
MART
- Patateste tarla hazırlıkları tamamlanır. Ekim ,kireçleme ve gübreleme yapılır.
- Patatesten başka , diğer tarla sebzeciliğinde de toprak hazırlığı yapılır. Son toprak işlemesiyle gübreleme işlemi de bitirilir.
- Fasulye ekilecek yerlerde , tohum yatağı hazırlıkları yapılır. Martın ikinci haftasında gübre atılır.Ayın ikinci yarısında ekime başlanır.
- Fideliklerde hastalıklara karşı mücadele yapılır.
- Tohum ekimi, şaşırtma ve fide dikimine devam edilir. Ilık yastıklar hazırlanır. Bezelye , fasulye, kavun ve karpuz ekimi yapılır.
- Tohuma bırakılan kışlık sebzelerin bakım işlerine devam edilir.
- Çökerten hastalığına karşı tohum , fide ve toprak ilaçlamasına bu ay da devam edilir.
- Üreticiler satın alacakları tohum ve fidelerin hastalıksız, canlı görünüşlü olmasına dikkat etmelidir. Bu konudaki ihtiyaçlarını tarım kuruluşlarıyla, çevrede tanınmış meraklı çiftçilerden sağlayabilirler.
NİSAN
- Tohum ekimi yapılacak tarlaların son sürümü yapılır ve diskaro çekilir. Tavın korunması için tapan ve sürgü çekilir .
- Diskaro çekilmeden önce, gübreleme yapılır ve dikimle ilgili hazırlıklar tamamlanır.
- Fideliklerde günlük sulama , zayıf gidiyorsa gübreleme ve kapak kapatma işlemleri yapılarak , yabancı otlar ayıklanır.
- Mavi küf ve kök çürüklüğüne karşı ilaçlı mücadele yapılır. (Dithane M-45, Antracol, Kemoazin veya Deresol gibi ilaçlardan biri ile ilaçlama yapılmalıdır. İlaçlama yağışlı havalarda tekrarlanmamalıdır).
- Geç turfanda patatesin ekim ve gübreleme işlemi yapılır.
- Ilık yastıklara şaşırtılmış bulunan biber, domates ve patlıcan fideleri 15 nisandan sonra, tarladaki yerlerine dikilmeye başlanır.
- Çileklerin ilkbahar çapası yapılır.
- Bamya, fasulye, hıyar, kabak, karnabahar, lahana ve soğan tohumlarının ekimine devam edilir.
- Kavun, karpuz tohumları hazırlanan yerlere ekilir.
- Enginarların dipleri açılarak bellenir, fazla sürgünleri ayıklanır.
- Fidelerin dikiminden 1-2 hafta sonra, birinci çapa yapılır.
- Dikimden önce ve sonra, tel kurtları görülürse, mücadelesi yapılır.
- Hava şartlarına göre, sulama imkanı olanlar, bu ayda sulama yapmalıdır.
- Yabancı otlar temizlenir. Fazla ot çıkmayan yerlerde, istendiğinde ikinci çapa sırasında, dip doldurma yapılabilir.
- Patateste birinci çapa ile boğaz doldurması yapılır.
- Patates tarlalarında , tırpan kurdu saptanan yerlerde Korsülfon 35 ec, tel kurdu bulunan yerlerde Korban 25 W, yaprak biti olan yerlerde Hekthion , patates mildiyösü olan yerlerde ise Trimangol ilaçlarından tariflerine uygun şekilde kullanılır. Bu uygulama nisan sonu ile mayısın ilk haftasında yapılır.
MAYIS
- Açığa tohum ekimi, bakımı ve sulaması yapılır.
- Fideler tarladaki yerlerine dikilir ve can suyu verilir.
- Geçen ay dikilen fidelerin ot alma , çapalama, sulama ve gübreleme gibi bakım hizmetleri sürdürülür.
- Yaprak bitlerine karşı Gusathion, Komithion 50, Malathion gibi ilaçlarla tariflerine göre mücadele yapılır.
- Septoria hastalığına karşı Afugan , Deresol veKemizon gibi ilaçlarla mücadele işlemi yapılır.
HAZİRAN
- Boğaz doldurma ve sulama işlemleri aksatılmadan yürütülür
- Çok zarar meydana getiren, son zamanlarda çok yaygın bir şekilde görünen ve çok tehlikeli olan patates böceğine karşı, ayın ilk haftasından başlayarak, Gusathion, Malathion, Metil Kotniyon 25 W gibi ilaçlarla mücadele yapılmalıdır.
- Havalar diğer aylara göre oldukça ısındığından, bamya,biber,domates, fasulye, kavun, karpuz, patlıcan ve soğan gibi sebzelerin sulaması aksatılmamalıdır.
- Çapalama ve yabani ot mücadelesine devam edilir.
- Kışlık sebzelerden karnabahar, lahana,pırasa ve diğerlerinin fideleri bahçedeki esas yerlerine dikilir.
- Salatalık,acur,kabak,kavun ve karpuzda görülen antraknoza karşı bakırlı ilaçlar kullanılmak suretiyle ilaçlama yapılmalıdır.
- Bakla,bamya ve fasulyede görülen pirecik zararlısına karşı mücadele yapılır.
- Diğer hastalık ve zararlılarla mücadele,hastalık ve zararlının çıkış durumuna göre yapılmalıdır.
- Enginarların diplerindeki sürgünler,ürün alındıktan sonra ayrılır.
- Domates,hıyar ve kabakların tepeleri budanır.
- Bezelye ve fasulyelerin sırık çeşitleri için herek dikilir.
TEMMUZ
- Son turfanda domates fideleri şaşırtılır.
- Kabak, kavun ve karpuzlarda telli böcek; biber ve domateslerde yeşilkurt; domateslerde mildiyö mücadelesine devam edilir.
- Yazlık sebzelerin hasadına devam edilir. Bu arada yeşil aksamın canlılığını koruyabilmesi için sulama yapılır ve sulama öncesi az miktarda azotlu gübre verilir.
- Lahana ve karnabahar sebzelerinin ekimi yapılır. Ekimin erken yapıldığı yerlerde ise şaşırtma işlemine başlanır.
- Sarımsak tohumları toplanıp, nemsiz yerlerde muhafaza edilir.
- Yaprak bitleri, kırmızı örümcek, yeşilkurt, danaburnu, mildiyö ve küllemenin yoğunluk durumuna göre, mücadeleye devam edilir.
AĞUSTOS
- Son turfanda domates fideleri şaşırtılır.
- Kabak, kavun ve karpuzlarda telli böcek; biber ve domateslerde yeşilkurt; domateslerde mildiyö mücadelesine devam edilir.
- Yazlık sebzelerin hasadına devam edilir. Bu arada yeşil aksamın canlılığını koruyabilmesi için sulama yapılır ve sulama öncesi az miktarda azotlu gübre verilir.
- Lahana ve karnabahar sebzelerinin ekimi yapılır. Ekimin erken yapıldığı yerlerde ise şaşırtma işlemine başlanır.
- Sarımsak tohumları toplanıp, nemsiz yerlerde muhafaza edilir.
- Yaprak bitleri, kırmızı örümcek, yeşilkurt, danaburnu, mildiyö ve küllemenin yoğunluk durumuna göre, mücadeleye devam edilir.
EYLÜL
- Havuç, kışlık yeşil soğan; marul ve turpun fide ve tohumlarının yerlerine ekim ve dikim işleri sürdürülür.
- Hasadı biten sebzelikler temizlenip, kışlık sebzelerin ekimi için toprak hazırlığı yapılır.
- Kışlık için ekilen havuçlarda seyreltme yapılır. Kışlık yetiştirilen sebzelerde ot alma, çapalama ve gerekiyorsa sulama yapılır. Lahana kelebeği mücadelesi yapılır.
EKİM
- Bu ayın ikinci yarısından itibaren erken donlar başlayabilir. Bu nedenle, yazlık sebzelerin hasadı bitirilmelidir. Aksi halde, sebzeler don tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
- Kereviz, ıspanak, lahana, karnabahar, turp ve marulda bakım işlerine devam edilir. Hasada başlanır. İlkbaharda çıkacak olan fındık turpunun tohumları tarlaya ekilir.
- Lahana kelebeği mücadelesine devam edilir.
- Çiftlik gübresi uygulamasına ve toprak işlemesine devam edilir.
KASIM
- Yazlık sebze yerlerinin çiftlik gübresi ile gübrelenmesine ve toprak işlenmesine devam edilir.
- Elde edilen tohumların kurutulması, ambalaj ve muhafazası yapılır.
- Kışlık sebzelerin bakımına, hasat ve pazarlama işlerine devam edilir.
- Lahana kelebeği, lahana kokulu böceği ve yaprak bitlerine karşı mücadeleye devam edilir.
- Taze soğan ekimi yapılır.
- Örtü altı sera yetiştiriciliğinde, biberlerin bakım işleri ve budaması yapılır. Çapalama ile birlikte, çok hafif boğaz doldurulur. Fungisitlerle koruyucu ilaçlama yapılır.
- Çilek dikimi yapılır.
ARALIK
- Hava koşulları uygun giderse, çilek dikiminde geç kalan çiftçiler dikime devam edebilirler. Çilek çapasına devam edilir.
- Kışlık sebzelerin hasadına devam edilir.
- Yazlık sebze fideliklerinin yeri hazırlanır. Sıcak yastıkların yerleri belirlenir ve yapılmaları için hazırlıklara başlanır.
- Uygun tav bulunursa, yazlık sebze dikilecek tarlaların derin sürümü yapılır. Çiftlik gübresi ve fosforlu (gerekiyorsa potaslı) gübreler verilir.
- Sera yetiştiriciliği için hazırlıklara başlanır (Toprak hazırlığı, onarım işleri) Elde edilen tohumların kurutulması, ambalaj ve muhafazasına devam edilir.
- Taze soğan ekimi yapılır.
- Örtü altı yetiştiriciliği yapılıyorsa, bakım işlerine devam edilir. Sulaması yapılır. çapa ile birlikte, çok hafif boğaz doldurulur.
- Fungisitlerle koruyucu ilaçlama yapılır.
- Fasulye ve bamyada görülen pirecik zararlısı ile mücadele edilir.
Fındık Tarım Takvimi
OCAK
Bu ayda, dişi çiçekler diğer adıyla karanfiller fındık dallarında kendilerini göstermeye başlarlar. Pulcuklarla örtülü bir tomurcuğun ucundan çıkan, çeşitlere göre kırmızı, bordo ve pembe renklerde değişen kıl gibi ince uzantıları olan bu dişi çiçekler, ileride birer fındık çotanağı olacaklardır.Bol ürün alınmak isteniyorsa, bu karanfillerin sağlıklı olmaları ve soğuklardan etkilenmeden döllenmeleri gerekir. Bu bakımdan, kış aylarında veya sonrasında gelen geç ilkbahar donlarına karşı bu aylarda önlem alınmalıdır.Bunun içinde, genellikle mart ayı sonlarına kadar, bahçe içinde kolay yanıcı, sis veya duman veren, çalı-çırpı veya diğer yanıcı materyal temin edilerek hakim rüzgarların geldiği yönlere yığılmalıdır. Bunlar don tehlikesi baş gösterdiğinde, gaz yağı gibi kolay yanıcı maddelerle tutuşturularak fındık bahçeleri dondan korunabilir. Yine bu ayda tomurcuklar patlamadan önce Virgül koşnili ile ilaçlı mücadele yapılır. Ayrıca, özellikle kumlu topraklarda görülen Dalkıran zararlısı ile kültürel mücadele için de bulaşık ve kurumuş dallar toplanarak yakılabilir. Bu işlem gelecek aylarda da sürdürülür.
ŞUBAT
Fındıklarda dişi çiçekler yani karanfiller iyice olgunlaşmışlar, erkek çiçekler diğer adıyla püslerde fenerlenmeye yani çiçek tozlarını yaymaya başlamışlardır.
Özellikle yağış olmadığı hele de hafif hafif esen rüzgarlı günlerde fındık bahçeleri sapsarı bir tül gibi görünmeye başlar. Bu, sarı renkli çiçek tozlarını rüzgarlarla uçarak karanfillere ulaşması ve döllenmenin başlayacağının işaretidir. Havalar bu ayda ne kadar güzel geçer, ne kadar içek tozu uçuşur ve karanfillere ulaşırsa ve döllenme ne kadar iyi olursa, o yıl ürün de o kadar bol olabilecek demektir. Elbet iyi ve bol ürün almak için, döllenen karanfilleri de iyi beslemek gerekir. Bunu için yanmış çiftlik gübresini bu adan itibaren verilmelidir.3-4 yılda bir kullanılan çiftlik gübresi ocakların çevresine dal izdüşümüne (dalların tam altına) gelecek şekilde 25-30 kg kadar ve kesinlikle toprağa karıştırılmak suretiyle verilmelidir.Unutulmamalıdır ki bir ton yanmış çiftlik gübresinde 5,5 kg azot, 2,5 kg fosfor, 5,5-6 kg potasyum ve diğer bazı bitki besin maddeleri bulunmakta, ayrıca verilen toprakların yapısını da iyileştirmektedir. Bu sıralarda, zarar yapmaya başlayan kozalak akarı' nı ve kışı kozalak içinde geçiren filiz güvesi' ni yok etmek için kozalakların elle toplanarak yakılması oldukça yararlıdır.İyi bir gübreleme; daha çok ürün, daha bol kazanç demektir. Kullandığımız çiftlik gübresi yanmamış ise , bahçemizin gübreden yeterli faydayı görmediği gibi ısırgan, böğürtlen gibi yabancı otlarla da bulaşabileceği unutulmamalıdır.
MART
Bir yandan; " Mart'ın kapıdan baktırıp, kazma-kürek yaktırdığı" soğuklar zaman zaman görülürse de havaların da toprağın da artık ısınmaya başladığı, diğer bir deyişle canlıların kıpırdanmaya başladığı aydır mart ayı. Artık bitkilerin ihtiyacı olan besin maddeleri yani gübre toprağa verilmelidir. Özellikle azotlu gübrelerin tavsiye edilen miktarının yarısı bu ay içinde, çiftlik gübresinde olduğu gibi, dal izdüşümlerine serpildikten sonra 5-10 cm derinlikte çapalanan toprağa karıştırılır. Yalnız gübre verilmeden önce toprak analizleri yaptırılıp gübreyi ona göre vermekle, eksik veya fazla gübreleme önlenmiş olur. Gübrelerin çapalanarak toprağa karıştırılması ile hem gübrenin yararı sağlanmış; hem de kışı toprakta geçiren çeşitli zararlı böceklerle kültürel mücadele edilmiş olur. Çeşitli tomurcukların arasına girerek kozalak veya fındık gülü adı verilen Fındık Kozalak Akarı zararlısı ile ilaçlı mücadeleye de havaların sıcak gittiği yıllarda yine bu ay sonlarında, yeni sürgünlerde dipten itibaren üçüncü yaprak geriye devrildiğinde ilaçlı mücadeleye başlanır. Fındık Yaprak Deleni ile ilaçlı mücadele de yine bu ayın başlarından itibaren, larvaları galeri açmadan önce yapılır. Bu ayda ilkbahar geç donlarından erken yeşillenen bahçelerde zararlanmalara karşı önlemler alınmalıdır. Bu arada kıştan zarar görmüş sürgün ve dalların ayıklanmasına yine devam edilir. Yazlık (azotlu) gübrelerle, ahır gübrelerinin ocakların dibinden 50-60 cm uzaklıkta, dalların altına gelecek şekilde serperken, mutlaka çapalanmalı ve toprağa karışması sağlanmalıdır.
NİSAN
Fındık dalları artık yeşermeye, bahçeler yemyeşil bir örtüye bürünmeye başlamıştır. Fındık çotanakları da bu aydan itibaren belirmeye başlar. Genelde fındık bahçelerinde Fındık Kozalak Akarı ile ilaçlı mücadelenin yapılabildiği dönem bu aydır. Ocak başına ortalama 30 kozalak var ise yeni sürgünlerde dipten itibaren 3. yaprak geriye devriliyorsa derhal ilaçlanmaya başlanmalıdır. Böylece Fındık Filiz Güvesi ile de mücadele edilmiş olur. Çünkü, fındık filiz güveleri de kışı kozalakların içinde geçirirler ve ilkbaharda yeni gelişen tomurcuklarla sürgünlerde galeri açarak kurumalarına neden olurlar. İlaçlama 15 gün sonra tekrarlanırsa daha iyi sonuç alınır. İlaç atılan bahçelere 30 gün süre ile hayvan sokulmamalıdır. Son yıllarda özellikle urlu ve şekilsiz iç fındık zarar şekliyle tanınan ve halk arasında pis kokulu böcek olarak bilinen Fındık Yeşil Kokarcası zararının yoğun olduğu bahçelerde kışlamış erginlere karşı İlaçlı mücadele Nisan ayının ikinci yarısında yapılır Sabahın erken saatlerinde 10 ocak silkelenmeli ve en az 1 kışlamış ergin düşerse ilaçlama dekara 8-10 lt su atılarak yapılmalıdır. Azotlu Gübreleme geçmişse, bu ay içinde de kullanılabilir. Unutulmamalıdır ki, doğan fındığı dalda tutmak ve onu beslemek insanların elindedir. Zirai mücadelede başarı; hedef zararlıya etkili ilacın önerilen dozda ve zamanda kullanılmasıyla mümkündür.
MAYIS
Tüm canlıların kış uykusundan çıkıp faaliyete geçtiği, fındık çotanaklarının irilip dane içlerinin oluşmaya başladığı bu ayda fındığın zararlıları da zarar vermeye başlamışlardır. Bu bakımdan mayıs ayındaki zararlı mücadelesine önem verilmelidir. Bir çiftinin yaklaşık 200 meyveye zarar veren, fındığın en yaygın zararlısı olan Fındık Kurdu ile mücadele danelerin mercimek iriliğine ulaştığı bu ayda yapılır. Bunun için; sabahın erken saatlerinde dallar 3x3,5 metre boyutunda beyaz bir beze silkelenerek Fındık Kurdu erginlerine bakılır. Eğer her 10 ocaktan en az 3 ergin böcek düşüyorsa kesinlikle ilaçlama yapılmalıdır. Fındık kurdu için çok çeşitli ilaçlar varsa da; gerek çevreye ve özellikle kuşlarla arılara zarar vermemek için sulandırılabilir ilaçlar kullanılmalıdır. İlaçlama ocağın tacını aşmayacak ve yaprakların altlarını kaplayacak şekilde yapılmalıdır. İlaçlanan bahçeye üç hafta hayvan sokulmamalıdır. Tavsiye edilen azotlu (yazlık) gübrenin ikinci yarısı bu ayın sonlarına doğru ilk yarısındaki gibi (mart ayında) uygulanır.Fındık bahçelerinde; yapraktan verilen mikro (iz) element içeren yaprak gübreleri, mayıs- temmuz ayları arasında 15-20 gün ara ile 2-3 defa uygulanmakta olup, ilk uygulamasına ise bu ayın sonlarına doğru başlanılmaktadır.
HAZİRAN
Yazın başlangıcı sayılan bu ayda daneler gelişip çotanaklar irilmeye başlamıştır. Üretici bahçesini gezerken bir yıllık çabasının karşılığı olan daldaki bu çotanaklara bakarak o yıl ürününün ne kadar o tahmin eder, buna göre de kazancını hesaplamaya başlar. Bahçede ısırgan, böğürtlen gibi yabancı otlara karşı herbisit (yabancı ot ilacı) uygulaması bu ay sonlarına doğru yapılır. Fındık ocaklarındaki dip sürgünleri şayet sonbaharda temizlenmemişse bu ayda da temizlenebilir. Fındık dallarında bitki öz suyunu emerek beslenen ve bitkinin zayıf düşmesine hatta kurumalara neden olan fındık kahverengi koşnili'nin hareketli 1. dönem larvalarına karşı yapılan ilaçlı mücadelede başarı sağlanmaktadır. Haziran ayı sonlarına doğru (Yumurtadan çıkışın tamamlanmasına yakın) ilaçlı mücadele yapılmalıdır. Son yıllarda büyük yayılım göstererek üreticilerin de yoğun şikayetine neden olan bu zararlıyla İlaçlı mücadeledeye başlamadan önce bahçeden tesadüfen alınan 10 ocaktan işaretlenen 3er bulaşık sürgün yani toplam 30 sürgünün her birinde 5 canlı koşnil var ise ilaçlı mücadele yapılmalıdır.Başarılı bir ilaçlama için tüm yaprak, dal ve sürgünlerin tamamen ilaçlanması gerekir. Bu ayda ayrıca dalkıran zararlısıyla da ilaçlı mücadele yapılır. Zararlıyla bulaşık bahçelerde haziran ayının ikinci yarısında bahçe gezilir dallarda galeri açmaya başlanmış ergin dişi böceklerin çıkardığı taze odun talaşı görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalı ilk ilaçlamadan 15-20 gün sonra ikinci ilaçlama yapılmalıdır.
TEMMUZ
Fındık üreticisinin gözlerini fındık dallarından ayıramadığı sevinçli, umut dolu olduğu bu ayda; fındık içleri meyveyi doldurmuş, kabukları da iyice sertleşmiştir.
Yağışların az olduğu bazı yıllarda, kuraklık baş gösterebilir. Fındık bahçelerinin bu olumsuz şarttan etkilenip, bitkinin su dengesinin bozulmasına dolayısıyla, meyve içinin iyi teşekkül etmemesi ile hasat önü dökümünün artmasına sebep vermemek için, imkanlar elverdiğince bahçeler sulanmalıdır. Artık,fındıkları toplanması yaklaşmıştır. Bahçelerde hasat önü temizliği, evde, harmanda araç-gereç onarımları ve eksiklerin giderilmesi, harman yerinin hazırlanması gerekir. Fındık kokarcası' nın nimf yoğunluğu fazla ise İlaçlama yapılabilir. Bunun için nisan ayında belirtilen ilaçların her hangi biriyle (değişik olması tavsiye edilir) dekara 50 lt su atılarak nimf ilaçlaması yapılır. İleride uygun ve yeterli gübre kullanmak amacıyla analiz yaptırmak için yaprak örneğide bu ayın ikinci yarısı (hasattan 10-15 gün önce) alınmalıdır. Toprak örneği ise gübre verilmeden önce her zaman alınabilir. Gübreleme yapmadan önce; bahçe toprağının ve/veya fındık yaprağının analizi yaptırılarak belirlenen cins ve ihtiyaca göre gübre kullanılmalıdır.
AĞUSTOS
Bir yıl fındıkla yatıp fındıkla kalkan üreticinin emeğinin artık hasat zamanı gelmiştir. Ancak; hasat ederken bir yıllık emeğinin karşılığını tam alabilmesi için, fındığının tam hasat olgunluğuna gelmiş olmasına önem vermelidir. Çünkü tam olgunlaşmadan hasat edilen fındıkların iç randımanı düşer, buruşuk oranı artıp depolanma süreleri kısalmaktadır. Daldan ve dalların silkelenmesiyle yere düşürülenlerin elle toplanmasıyla hasat edilen fındıkların harmanlaması ve depolamasında da kalitenin korunması için belirlenen şartlara uyulması hem üreticinin hem de ülkemiz ekonomisine sağlayacağı katkı unutulmamalıdır.
EYLÜL
Harman zamanı geciken bazı yörelerde, ürünü sonbahar yağmurlarından iyi korumak gerekmektedir. Erken kurutulamayan veya naylon örtü altında uzun süre kalan fındıkların zarar görmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Fındık hasadı tamamlandıktan sonra, fındık filiz güvesi mücadelesi de yapılmalıdır. Bunun için yaprakların altında orta damar ile yan damarların birleştiği üçgen girintilerde kahverengi lekeler bulunup bulunmadığına bakılmalı, baktığımız 100 yaprağın 15' inden fazlasında araz görülüyorsa ilaçlama yapılmalıdır.
EKİM
Fındıklar toplanıp, harman alınmış, çoğu üretici ürününü pazara götürüp bir yıllık emeğinin karşılığını da elde etmiştir. Sıra gelecek yılın ürününü daha da artırmaya, en azından devam ettirmeye gelmiştir. Çünkü Ekim ve Kasım ayları gelecek yıl ürününe hizmet etme aylarıdır. Bunun içinde budamaya önem verilmelidir. Öncelikle fındık dalları ayıklanmalı kurumuş, kırılmış veya verimden düşmüş dallar hatta ocaklar çıkarılarak yerleri yeni genç kök sürgünlerine bırakılmalıdır. Bu arada gereksiz kök sürgünleri de ayıklanmalıdır.Öte yandan kışlık gübre adı verilen fosforlu ve potasyumlu gübrelerin toprağa verilme zamanı da Ekim-Kasım aylarıdır. Genellikle 3 yılda bir verilen fosforlu gübrelerde, ocakların çevresinde dal izdüşümüne(dalların altına) gelecek şekilde 10-15 cm derinlikte açılacak 20-30 çukura atılarak kullanılmalıdır.Yine Mayıs böceği larvaları ile ilaçlı mücadele de eylül-ekim aylarında yapılır. Bunun için 50x50 cm 'lik çerçeve ile bahçenin araz görülen 16 ayrı yerinde işaretleme yapılır, buralar 25 cm derinliğinde kazılır bir örtü üzerine alınan toprak incelenerek 1m ² de (4 çerçeve alanı) 3 adet larva varsa toprak ilaçlaması yapılmalıdır.
KASIM
Kış mevsiminin başlangıcı sayılan Kasım ayında havaların uygun olduğu zamanlarda, fındık bahçelerinde ayıklama işlerine devam edilir. Yine kışlık (fosforlu) gübre verilmesi geciken yörelerde bu işler tamamlanır.Fındığın iyi gelişip bol ürün verebilmesi için yetiştiği toprağın ph' nın 6,5-7 arasında olması gerekmektedir. Bu ay, toprak ve yaprak analizlerinin sonucunda bahçemize tavsiye edilen Barkisan tarım kireci , fındık ocaklarının dal izdüşümlerine serpildikten sonra 5-10 cm derinlikte çapalanarak toprağa karıştırılıp verilir.Bahçeye tavsiye edilen kışlık gübrelerle kirecin aynı anda verilmemesi tavsiye edilmektedir.Mayıs aylarında mücadele edilen virgül koşnili ile bu ayda da ilaçlı mücadele yapılabilir. Öte yandan kurumuş dallar toplanırken dalkıran ile de mücadele edilmiş olur.Kışı bol yağışlı geçen yörelerde çiftlik gübresi bu aydan mart ayına kadar verilebilir. Unutulmamalıdır ki en iyi gübre çiftlik gübresidir ve toprağa gerekli olan hemen her çeşit besin maddesi bu gübrelerde vardır.Kasım ayı işlerin azaldığı ay ise de fındık üreticisi kışlık odununu, ahırındaki hayvanlarının altının kuruluğunu temin edebilmek için bahçesinden çıkamayacaktır.Toprağa gübre verirken;ocak diplerine serpip bırakılmamalıdır.
ARALIK
Bu ayda fındık dallarında püsler irileşmiş, karanfillerin tomurcukları şişmiş ve tam patlamaya hazır, yer yer kırmızı uçları görülmektedir.Fındık bitkisi duruyor, dinleniyor mu ki, üretici oturabilsin, dinlenebilsin. O da, gelecek yılda daha iyi ürün alabilmek için uygun bulduğu zamanlarda yine bahçesindedir.Örneğin toprak ve yaprak analizlerinin sonuçlarına göre diğer aylarda zaman bulamamışsa kirecini verir, çitlerini, hendeklerini onarır.
Zeytincilik Tarım Takvimi
OCAK
- Hasat işlemi tamamlanmışsa , sürüm yapılır.
- Toprağa ahır gübresi verilebilir.
- Topraklara Calne tarım kireci uygulanır.
- Tesviye gerektiren zeytinliklerde tesviye işlemi yapılır.
- Yeni zeytinlikler için teras yapılır. Arazi düz ise , dikim yerleri tespit edilerek, çukurlar açılır.
- Zeytinlik toprağının tarımsal kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
ŞUBAT
- Yeni zeytinlikler için çukurlara dikim yapılır.
- Hafif süzek topraklara çiftlik gübresi verilir.
- Kompoze güreler ve azotlu gübreler verilir.
- Halkalı leke ve kansere karşı mücadele yapılır(%1,5'luk bordo bulamacı).
- Zeytinlik toprağının tarımsal kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
MART
- Dikime devam edilir. Kompoze gübre uygulaması sürdürülür.
- Budama yapılır.
- Zeytin güvesine karşı ilk ilaçlamaya başlanır.(Organik fosfatlılarla)
- Zeytinlik toprağının tarımsla kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
NİSAN
- Yeni zeytinliklerde , hava şartlarının kurak geçmesi halinde su verilir.
- Yeşil gübrelerin toprağa gömülmesi işlemi yapılır.
- Budamaya devam edilir.
- 5-10 cm. derinliğinde ilkbahar toprak sürümü uygulanır.
- Delicelerde aşılama yapılır.
- Halkalı lekeye karşı ilaçlama yapılır (%1'lik bordo bulamacı).
MAYIS
- Yeni zeytinliklerde, kurak şartlarda sulama yapılır.
- Şekil budaması uygulanır.
- Hafif sürümle kaymak kırılarak, yabancı otların gelişmesi önlenir.
- Aşılamaya devam edilebilir.
- Nisan ayında yapılan aşıların bağları sökülür.
- Bu ayın sonlarında , sulama işlemine başlanır.
- Zeytin güvesinin ikinci nesli için, organik fosfatlılarla ilaçlama yapılır.
HAZİRAN
- Sulama işlerine devam edilir.
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Aşı bağları çözülür (Aşının alt ve üst kısımlarından çıkan filiz sürgünlerde uç alma ile, 25- 30 cm. yukardan 2 cm, eninde gövdeden bilezik alınır.)
- Halkalı lekeye karşı % 1'lik bordo bulamacı uygulanır (İlkbahar yağışlı geçerse ).
TEMMUZ
- Yeni zeytinliklerde 15-20 gün arayla sulamaya devam edilir.
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Ağaç gövdelerine badana yapılır.
- Zeytin güvesi için (üç nesli için) organik fosfatlılar, yazlık beyaz yağlarla bilikte verilebilir.
- Temmuz ayında zeytin sineğine karşı ilaçlama yapılır (Tanelerde vuruk varsa, hasattan bir ay öncesine kadar, 15-20 gün arayla organik fosfatlılar verilmelidir.
AĞUSTOS
- Yabancı ot mücadelesine devam edilir.
- Mahsuldar ağaçlar için ikinci sulama yapılır.
- Gövdelere badana uygulaması yapılır.
EYLÜL
- Ağaçların çevresi, hasada hazırlık için, yavaş yavaş düzeltilmeye başlanır.
- Eylül ayının ilk yarısında mutlaka sulanmalıdır. Bu sulama ile, sofralık zeytinlerin kalitesi artacaktır.
EKİM
- Yeşil gübreleme için, toprak tavlı ise tohumlar ekilmelidir.
- Tavlı topraklarda sonbahar sürümü yapılır.
- Hasada hazırlık olarak ağaç çevresi düzeltilmelidir.
- Çeşitli nedenlerle dökülen taneler toplanmalıdır.
- Yeşil zeytin salamurası için, tane hasadı yapılabilir.
- Teras onarılmasına başlanır.
KASIM
- Tesis öncesi teraslama yapılmaya başlanmalıdır.
- Hafif ve süzek topraklar dışında, çiftlik gübresi verilir ve toprağa gömülür.
- Sonbahar toprak işlemesi yapılır. (15-20cm.derinlikte).
- Ağır toprakların ıslahı için kireç atılmalıdır.
- Fosforlu ve potasyumlu gübreler bu ay uygulanabilir.
- Toprağa tarım kireci verilmeye başlanır
ARALIK
- Teras onarımına devam edilir.
- Toprak işleme sonuçlandırılır.
- Hasat işlerine başlanır.
- Kireçleme devam edebilir
• BAĞCILIK TARIM TAKVİMİ
• HUBUBAT TARIM TAKVİMİ
• MEYVECİLİK TARIM TAKVİMİ
• SEBZECİLİK TARIM TAKVİMİ
• FINDIK TARIM TAKVİMİ
• ZEYTİNCİLİK TARIM TAKVİMİ
Bağcılık Tarım Takvimi
OCAK
- Yeni bağ tesisi yapılacak yerlere kirizma yapılır. Dikim çukurları açılır.
- Çeliklerdeki mantari hastalıklara karşı , bordo bulamacı (%2'lik)ile mücadele edilir. Bu uygulama , gözlerin bir hafta kadar geç uyanmasını da sağlar.
- Amerikan asma anaçlıklarında;budama ve çelik hazırlama işlemleri sürdürülür.
- Köklü asma fidanı sökümü yapılır.
- Ilıman bölgelerde , hava koşullarının uygun olduğu zamanlarda açılan çukurlara asma dikimi yapılır.
- İklim elverişli olduğu takdirde , kış budamalarına devam edilir. Don ve kırağı düşen yerlerde, yalnız aralama yapılması, budamanın çubuklar üzerindeki gözler kabardıktan sonra yapılması gerekir.
- Bağlar budandıktan sonra , phoma hastalığına karşı mücadele yapılır.
- Sonbaharda çiftlik gübresi verilmeyen bağlara, çiftlik gübresi verilir.
ŞUBAT
- Bağlarda kış budamasına devam edilir.
- Anaçlıklarda asma çeliği kesimine devam edilir ve kesilen çelikler kum içine ters olarak bütünüyle katlanır.
- Uygun havada fidan dikimi yapılır.
- Ay sonunda birinci kış ilaçlaması yapılır.
- Toprak işlemesi yapılır, gübreleme ve uygun bir tarımsal kireç ile kireçleme yapılır.
MART
- Bağlarda budama bitirilir.
- Bağ tesisi için fidan dikimi yapılır.
- Anaçlıklardan alınan asma çelikleri , köklendirilmek üzere, hazırlanan yerlere dikilir.
- Gübreleme yapılmamışsa bu ayda yapılır.
- Yarma ve dilcikli ingiliz aşısı yapımına başlanır.
- Geçen ay yapılamayan birinci kış ilaçlaması bu ay yapılmalıdır.
- Çırpı toplama , yüksek sistemde direk dikimi, tel çekme ve germe işleri yapılır.
- Sürgün bağlama, dikim , sürüm, gübreleme yapılır.
- Uyanmaya başlayan bağlarda sürgünler bir karış olunca bordo bulamacı atılır. Hemen arkasından, kükürt atılmalı;yağışlı havalarda kükürt atımı tekrarlanmalıdır. İlaçlamalar 15-20 gün ara ile yenilenir.
- Göz kurdu ve maymuncuğa karşı mücadele edilir. Maymuncuk böcekleri omcalara çıktıklarında , omca çevreleri Dursban-4, Korban-4,Korvin-5 Wp ilaçlarından biri ile ilaçlanır.
NİSAN
- Toprak işlemi bitirilir.
- Aşılama ayın ortasında sonuçlandırılır.
- Bağlar ,bağ göz kurtlarına karşı ilaçlanır. Dursban-4 veya Korban-4 kullanmakla, göz kurtlarının yanında maymuncuk,thirips, çadır tırtılı , dürmece, boynu eğri ve sigara böceğine karşı da önlem alınmış olur.
- Sürgün kurumasına karşı da ilk yaz ilaçlaması yapılır.
MAYIS
- Yeni tesislerde yeşil sürgün budaması yapılır. Kültürel tedbirler sürdürülür.
- Küllemeye karşı, kükürtlü mücadele yapılır.(Dekara 3 kg. kükürt atılır. Birinci kükürt atma , sürgünler 15-20 cm olunca , ikinci kükürt ise, mutlaka çiçeklenmeden sonra yapılmalıdır. Bağlara kükürt atmakla, bağlarda Eriophys akarının da yaprakları deforme etmesi, çukurcuklar ve kabarcıklar meydana getirmesini önler.)
- Bağ mildiyösüne (Pronos) karşı bakırlı ilaçlarla ilaçlama yapılır.
- Salkım güvesi, maymuncuk ve sigara böceğine karşı, nisan ayında kullanılan ilaçlarla mücadeleye devam edilir.
HAZİRAN
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Aşıların bakım ve kontrolleri yapılır.
- Bağ mildiyösüne karşı ikinci ilaçlama , bakırlı ilaçlarla yapılır.
- Küllemeye karşı kükürtleme yapılır. Salkım güvesine karşı, mayıs ayında kullanılan ilaçlarla, zararlıların durumuna göre mücadeleye devam edilir.
TEMMUZ
- Ot alma ve sulama işlerine devam edilir.
- Yüksek terbiye sisteminde kurulmuş bağlarda, asmalar tele yatırılır.
- Filiz alma yapılır.
- Salkım güvesine karşı üçüncü ilaçlama yapılır. Hektavin toz veya Hektavin 50 W.P. ile ilaçlama yapılır. Her iki ilaç da mildiyö için kullanılacak ilaçlarla karıştırılıp uygulanabilir.
AĞUSTOS
- Yeni kurulan bağlarda yabancı otlarla mücadele ve sulama yapılır.
- Erkenci çeşitlerde üzüm hasadına başlanır.
- Bu ayda üzümler olgunlaşmaya başlar. Salkım güvesi ile sumak halindeki salkımlardan, neferiye aşamasındaki küçücük üzüm salkımlarına kadar , hemen her aşamada zararlı olur. Hasat söz konusu olduğu için, kalıcı etkisi olmayan Hektavin 50 veya Hekthion 25 W.P. kullanılabilir.
- Olgun danelere üşüşen, içini boşaltan sarıca arıların zararı oldukça fazladır. Bazen omcada işe yarar tek salkım bırakmazlar. Bağ çevresinde, taş kovukları veya duvarlardaki deliklerde sarıca arı petekleri vardır. buralara ilaç tozutmak ve delikleri sıvamak gerekir. Hasattan bir hafta evveline kadar, Hekthion W.P. kullanılabilir.
EYLÜL
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Salıkım güvesi mücadelesi yapılır. Müşküle çeşidine (Hehtavin 50, Hekthion W.P. Phosvel Triazinphos Phossalone EM) ilaçlarından biri, tarifinde belirtilen miktarlarda kullanılır.
- Üzüm hasadı yapılır.
EKİM
- Üzüm hasadına devam edilir.
- Hasadı tamamlanan bağlarda toprak işlemesi ile birlikte, çiftlik gübresi uygulamasına başlanır.
KASIM
- Çiftlik gübresi tatbikatı ve toprak işlemesi yapılır.
- Aralama işine başlanır. Yaprakları yarı yarıya sararıp düşmeye başlayan bağlarda aralama yapılır. Aralama, budamanın ilk işidir. Aralama ile, asma üzerinde oduna kaçmış ve uzamış dallar kesilir. Esas budama daha sonraya bırakılır. Bu suretle, asmanın daha geç uyanması ve ilkbaharın tehlikeli donlarını atlatması sağlanmış olur. Don tehlikesi olmayan yerlerde, aralama ve budama aynı anda yapılabilir.
- Yeni bağ tesis edecek yerlerde kirizma yapılır.
- Kışın sert geçtiği yerlerdeki bağlarda, söküm ve hendekleme yapılır.
- Müşküle üzümü ince plastik torbalar içerisine alınarak, asma üzerinde muhafaza edilir.
ARALIK
- Kış budaması yapılır.
- Asma söküm işleri ile, boylarına ayırıp, hendekleme işlerine devam edilir.
- Nüvelik bağ tesisi için açılan çukurlara dikim yapılır.
- Toprak tavlı olduğundan, sürüm ve çiftlik gübresi uygulaması yapılabilir.
- Boş zamanlarda, bağ yollarına çakıl dökülür.
- Kış ilaçlamasına, sahil kesimlerinde ay sonunda başlanabilir.
Hububat Tarım Takvimi
OCAK
- Mücadeleyi gerektiren zararlı varsa (Tarla faresi gibi) mücadelesi yapılır.
- Gecikmiş güzlük ekilişler en geç ocağın ilk haftası içerisinde tamamlanmalıdır.
ŞUBAT
- İkinci azotlu gübre tatbikatına başlanır.
- Yazlık ekilişler yapılır.
- Tarla faresi ile mücadeleye devam edilir.
MART
- İkinci azotlu gübre uygulamasına devam edilir.
- Yazlık ekilişlere devam edilir.
- Yabancı ot ilaçlamasına başlanır.
- Tarla faresi mücadelesine devam edilir.
NİSAN
- Yabancı ot ilaçlaması yapılır.
MAYIS
- Geç yapılan ekilişlerde, yabancı ot mücadelesi yapılır.
HAZİRAN
- Hububatta zararlıların kontrolleri yapılır ve mücadelesine başlanır.
- Arpa hasadına başlanır.
TEMMUZ
- Zararlılarla mücadeleye devam edilir.
- Hasat işleri başlar.
- Anız bozumu yapılır.
AĞUSTOS
- Hasat, harman işleri tamamlanır.
- Hasat sonu sürümleri yapılır.
EYLÜL
- Kışlık ekim için, toprak işlemesi yapılır. Toprak numuneleri alınıp analiz ettirilir
EKİM
- Kışlık ekimler için toprak hazırlığı yapılır. Kireçleme ve gübreleme yapılır.
- Hububat ekimine başlanır.
KASIM
- Kışlıkların ekimi için toprak hazırlığına devam edilir.
- Kışlıkların ekimi yapılır.
ARALIK
- Kışlık hububat ekimleri tamamlanır.
Meyvecilik Tarım Takvimi
OCAK
- Ekolojik koşullar gözönüne alınarak budama işlemi yapılır.
- Çiftlik gübresi sonbaharda verilmemiş ise bu ayda mutlaka verilmelidir.
- Hastalık ve zararlılardan kuruyan meyve ağaçları sökülerek imha edilir.
- Kışı meyve ağaçlarında geçiren zararlılara karşı ilaçlama mutlaka yapılmalıdır.
- Şeftali bahçelerinde klok hastalığına karşı mücadele edilir.
- Fidan dikimi yapılır.
ŞUBAT
- Ocak ayında yapılması gereken işlerden, gerçekleştirememiş olanlar sonuçlandırılır.
- Klok hastalığına karşı mücadeleye devam edilir.
- Uygun hava koşullarında toprak işlemesine başlanır.
- Çelik alma işleri yapılarak ;çelikler kumda saklamaya (Katlamaya) alınır.
MART
- Yüksek yörelerde fidan dikimi sürdürülür.
- Toprak işleme bitirilir.
- Gübreleme ve kireçleme işlemi tamamlanır.
- Budama tamamlanır.
- Kalem aşısı yapılır.
- Tarımsal mücadeleye devam edilir.
NİSAN
- Fidanlıklarda ot çapası yapılır.
- Nisan ayının ilk haftasında , yabani meyve ağaçlarında ve çeşit değiştirmelerde , kalem aşısı işleri sonuçlandırılır.
- Meyve bahçelerinde toprak işlemesi bitirilir.
- Çöğürlerin aşı parsellerine şaşırtma işi tamamlanır.
- Hastalık ve zararlılarla mücadele işler, sürdürülür.
MAYIS
- Yeni kurulan bahçelerdeki fidanlar sulanır ve ot çapası yapılır.
- Yeşil sürgün budaması yapılır.
- Ayın son haftasında , obur dallar ile piçleri temizlemek zorunludur.
- Sürgün göz aşıları yapılır.
- Meyve ağaçlarında , zirai mücadele işleri sürdürülür.
HAZİRAN
- Ot mücadelesi sürdürülür.
- Sürgün göz aşıları ayın ortalarına kadar sürdürülür.
- Ekolojik duruma göre sulama yapılır
- Ay sonuna doğru şeftali, erik, kiraz ve yazlık elma hasadı yapılır.
- Elma ve armutlarda karaleke, elma iç kurdu, kırmızı örümcek ve diğer zararlılara karşı mücadele işleri sürdürülür.
TEMMUZ
- Meyve bahçelerinde ot alma ve sulama işlerine devam edilir.
- Temmuz ayının ikinci yarısında durgun göz aşılarına başlanır.
- Elma içkurdu, kırmızı örümcek, yaprak galerileri ve diğer zararlılara karşı ilaçla mücadele sürdürülür.
- Çöğür tavaları sulanır, otları alınır ve yapılan göz aşıları kontrol edilir.
AĞUSTOS
- Fidanlıklarda Temmuz ayında başlatılan durgun göz aşısı yapımı sürdürülür.
- Evvelce yapılmış sürgün aşılarından süren sürgünlerin, rüzgardan kırılmaması için bağlama işlemi yapılır.
- Havalar kurak gidiyorsa sulama işlemi sürdürülür.
- Fidanlıklarda ve meyve bahçelerinde hastalık ve zararlılarla mücadele yapılır.
EYLÜL
- Tohum tavaları belirlenerek ekime hazırlanır.
- Çeşitli meyve türlerinde hasada başlanır.
- Meyve bahçelerinde ve fidanlıklarda zirai işlemleri sürdürülür. (Tüketici sağlığı yönünden, meyveli ağaçlarda ilaçlı mücadeleye, hasada 21 gün kala son verilmelidir.)
EKİM
- Hasadın tamamlandığı bahçelere çiftlik gübresi verilir.
- Fidan çukurlarının yerleri işaretlenir ve çukurlar açılır.
- Fidanlıklarda manas ve diğer toprakaltı zararlılarına karşı toprak ilaçlaması ve benzeri mücadele yöntemleri uygulanır.
- Kurumuş, hastalıklı ağaç ve dallar budama yoluyla çıkarılıp, yokedilir.
- Su kanalları ve arklar, tahliye kanalları ve benzeri sulama yapılarında gerekli temizlik ve bakım işleri yapılır.
KASIM
- Fidan çukurlarının açılmasına devam edilir.
- Fidanlıklarda söküm ve hendekleme işlerine başlanır.
- Fidan taşımacılığında karantina kontrolleri yapılır.
- Genç meyve bahçelerinde şekil budaması yapılır.
- Kışı ılık geçen yerlerde, kış budamasına başlanır.
- Fidan dikim işleri yapılır.
- Çöğür için tohum tavaları hazırlanır, gübrelenir ve tohumlar ekilir.
- Toprak işlemesi ile birlikte, çiftlik gübresi uygulaması da sürdürülür. Aynı zamanda, fosforlu ve potaslı gübrelerin verilmesine de başlanır.
- Meyve bahçelerinde, hastalık ve zararlıları bir yıl sonraya aktarabilecek bitki artıkları ortadan kaldırılır.
ARALIK
- Yeni kurulacak bahçeler ile ilgili işlerin yapılmasına başlanır.
- Kışlık budama,-sakıncalı durumların dışında yapılır.
- Kasım ayında yapılması gereken işlerden arta kalan işler tamamlanır.
Sebzecilik Tarım Takvimi
OCAK
- Toprakta kalan ürün artıkları, zararlılara yataklık edeceğinden , boş zamanlarda bunlar toplanıp yakılarak yok edilir.
- Turfanda patates ekimine, uygun yörelerde , ocak ayı ikinci yarısında başlanır.Ekimle birlikte azot, fosfor ve potaslı gübrelerle gübreleme yapılır. Gübreden önce toprak ph sı nötr olacak şekilden tarım kireci uygulanır.
- Ocağın ikinci haftasından itibaren , hasadı tamamlanan yazlık sebze yerleri temizlenir.Yeni ekilecek sebzeler için toprak hazırlanır.
- Ocak ayının ikinci haftasından sonra, kışlık sebzelerden ıspanak , karnabahar, turp, kereviz, havuç lahana , marul ve pırasanın hasadına devam edilir.
- Çökerten hastalığına karşı, sebze tohumları ve fidelikler ilaçlanır.
- Soğuktan zarar görmüş sebze fidelerinin yerlerine , yenileri dikilir.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , daha önce ekim ve dikimi yapılan sebzelerin sulama , gübreleme gibi bakım işleri yapılır.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , ısı kontrolüne dikkat edilir.
- Biber, patlıcan için sıcak yastık hazırlanır.
- Örtüaltı tek ürün turfanda üretiminde , sulama ile birlikte üst gübresi verilir.
- Örtüaltı yetiştiriciliğinde , koltuk alma, tepe alma gibi işlemlere devam edilir.
- Çift ürün yetiştiriciliği için , kasım ayında ekilmiş tohumlardan elde edilen fideler, toprak hazırlığı yapılan seralara nakledilir.
ŞUBAT
- Fasulye ve bezelye ekilecek yerlerin toprak hazırlığı yapılır.
- Karnabahar ,lahana ve pırasanın hasadı tamamlanır. Havuç , ıspanak, marul ve turpun hasadına devam edilir.
- Fide elde etmek için , sıcak yastıklar hazırlanır.
- Biber , domates ve patlıcan tohumları sıcak yastıklara ekilir.
- Hava şartları elverişli gittiği takdirde , toprak hazırlığına devam edilir.
- Fidelik toprağı mantari hastalıklara karşı ilaçlanır.
MART
- Patateste tarla hazırlıkları tamamlanır. Ekim ,kireçleme ve gübreleme yapılır.
- Patatesten başka , diğer tarla sebzeciliğinde de toprak hazırlığı yapılır. Son toprak işlemesiyle gübreleme işlemi de bitirilir.
- Fasulye ekilecek yerlerde , tohum yatağı hazırlıkları yapılır. Martın ikinci haftasında gübre atılır.Ayın ikinci yarısında ekime başlanır.
- Fideliklerde hastalıklara karşı mücadele yapılır.
- Tohum ekimi, şaşırtma ve fide dikimine devam edilir. Ilık yastıklar hazırlanır. Bezelye , fasulye, kavun ve karpuz ekimi yapılır.
- Tohuma bırakılan kışlık sebzelerin bakım işlerine devam edilir.
- Çökerten hastalığına karşı tohum , fide ve toprak ilaçlamasına bu ay da devam edilir.
- Üreticiler satın alacakları tohum ve fidelerin hastalıksız, canlı görünüşlü olmasına dikkat etmelidir. Bu konudaki ihtiyaçlarını tarım kuruluşlarıyla, çevrede tanınmış meraklı çiftçilerden sağlayabilirler.
NİSAN
- Tohum ekimi yapılacak tarlaların son sürümü yapılır ve diskaro çekilir. Tavın korunması için tapan ve sürgü çekilir .
- Diskaro çekilmeden önce, gübreleme yapılır ve dikimle ilgili hazırlıklar tamamlanır.
- Fideliklerde günlük sulama , zayıf gidiyorsa gübreleme ve kapak kapatma işlemleri yapılarak , yabancı otlar ayıklanır.
- Mavi küf ve kök çürüklüğüne karşı ilaçlı mücadele yapılır. (Dithane M-45, Antracol, Kemoazin veya Deresol gibi ilaçlardan biri ile ilaçlama yapılmalıdır. İlaçlama yağışlı havalarda tekrarlanmamalıdır).
- Geç turfanda patatesin ekim ve gübreleme işlemi yapılır.
- Ilık yastıklara şaşırtılmış bulunan biber, domates ve patlıcan fideleri 15 nisandan sonra, tarladaki yerlerine dikilmeye başlanır.
- Çileklerin ilkbahar çapası yapılır.
- Bamya, fasulye, hıyar, kabak, karnabahar, lahana ve soğan tohumlarının ekimine devam edilir.
- Kavun, karpuz tohumları hazırlanan yerlere ekilir.
- Enginarların dipleri açılarak bellenir, fazla sürgünleri ayıklanır.
- Fidelerin dikiminden 1-2 hafta sonra, birinci çapa yapılır.
- Dikimden önce ve sonra, tel kurtları görülürse, mücadelesi yapılır.
- Hava şartlarına göre, sulama imkanı olanlar, bu ayda sulama yapmalıdır.
- Yabancı otlar temizlenir. Fazla ot çıkmayan yerlerde, istendiğinde ikinci çapa sırasında, dip doldurma yapılabilir.
- Patateste birinci çapa ile boğaz doldurması yapılır.
- Patates tarlalarında , tırpan kurdu saptanan yerlerde Korsülfon 35 ec, tel kurdu bulunan yerlerde Korban 25 W, yaprak biti olan yerlerde Hekthion , patates mildiyösü olan yerlerde ise Trimangol ilaçlarından tariflerine uygun şekilde kullanılır. Bu uygulama nisan sonu ile mayısın ilk haftasında yapılır.
MAYIS
- Açığa tohum ekimi, bakımı ve sulaması yapılır.
- Fideler tarladaki yerlerine dikilir ve can suyu verilir.
- Geçen ay dikilen fidelerin ot alma , çapalama, sulama ve gübreleme gibi bakım hizmetleri sürdürülür.
- Yaprak bitlerine karşı Gusathion, Komithion 50, Malathion gibi ilaçlarla tariflerine göre mücadele yapılır.
- Septoria hastalığına karşı Afugan , Deresol veKemizon gibi ilaçlarla mücadele işlemi yapılır.
HAZİRAN
- Boğaz doldurma ve sulama işlemleri aksatılmadan yürütülür
- Çok zarar meydana getiren, son zamanlarda çok yaygın bir şekilde görünen ve çok tehlikeli olan patates böceğine karşı, ayın ilk haftasından başlayarak, Gusathion, Malathion, Metil Kotniyon 25 W gibi ilaçlarla mücadele yapılmalıdır.
- Havalar diğer aylara göre oldukça ısındığından, bamya,biber,domates, fasulye, kavun, karpuz, patlıcan ve soğan gibi sebzelerin sulaması aksatılmamalıdır.
- Çapalama ve yabani ot mücadelesine devam edilir.
- Kışlık sebzelerden karnabahar, lahana,pırasa ve diğerlerinin fideleri bahçedeki esas yerlerine dikilir.
- Salatalık,acur,kabak,kavun ve karpuzda görülen antraknoza karşı bakırlı ilaçlar kullanılmak suretiyle ilaçlama yapılmalıdır.
- Bakla,bamya ve fasulyede görülen pirecik zararlısına karşı mücadele yapılır.
- Diğer hastalık ve zararlılarla mücadele,hastalık ve zararlının çıkış durumuna göre yapılmalıdır.
- Enginarların diplerindeki sürgünler,ürün alındıktan sonra ayrılır.
- Domates,hıyar ve kabakların tepeleri budanır.
- Bezelye ve fasulyelerin sırık çeşitleri için herek dikilir.
TEMMUZ
- Son turfanda domates fideleri şaşırtılır.
- Kabak, kavun ve karpuzlarda telli böcek; biber ve domateslerde yeşilkurt; domateslerde mildiyö mücadelesine devam edilir.
- Yazlık sebzelerin hasadına devam edilir. Bu arada yeşil aksamın canlılığını koruyabilmesi için sulama yapılır ve sulama öncesi az miktarda azotlu gübre verilir.
- Lahana ve karnabahar sebzelerinin ekimi yapılır. Ekimin erken yapıldığı yerlerde ise şaşırtma işlemine başlanır.
- Sarımsak tohumları toplanıp, nemsiz yerlerde muhafaza edilir.
- Yaprak bitleri, kırmızı örümcek, yeşilkurt, danaburnu, mildiyö ve küllemenin yoğunluk durumuna göre, mücadeleye devam edilir.
AĞUSTOS
- Son turfanda domates fideleri şaşırtılır.
- Kabak, kavun ve karpuzlarda telli böcek; biber ve domateslerde yeşilkurt; domateslerde mildiyö mücadelesine devam edilir.
- Yazlık sebzelerin hasadına devam edilir. Bu arada yeşil aksamın canlılığını koruyabilmesi için sulama yapılır ve sulama öncesi az miktarda azotlu gübre verilir.
- Lahana ve karnabahar sebzelerinin ekimi yapılır. Ekimin erken yapıldığı yerlerde ise şaşırtma işlemine başlanır.
- Sarımsak tohumları toplanıp, nemsiz yerlerde muhafaza edilir.
- Yaprak bitleri, kırmızı örümcek, yeşilkurt, danaburnu, mildiyö ve küllemenin yoğunluk durumuna göre, mücadeleye devam edilir.
EYLÜL
- Havuç, kışlık yeşil soğan; marul ve turpun fide ve tohumlarının yerlerine ekim ve dikim işleri sürdürülür.
- Hasadı biten sebzelikler temizlenip, kışlık sebzelerin ekimi için toprak hazırlığı yapılır.
- Kışlık için ekilen havuçlarda seyreltme yapılır. Kışlık yetiştirilen sebzelerde ot alma, çapalama ve gerekiyorsa sulama yapılır. Lahana kelebeği mücadelesi yapılır.
EKİM
- Bu ayın ikinci yarısından itibaren erken donlar başlayabilir. Bu nedenle, yazlık sebzelerin hasadı bitirilmelidir. Aksi halde, sebzeler don tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
- Kereviz, ıspanak, lahana, karnabahar, turp ve marulda bakım işlerine devam edilir. Hasada başlanır. İlkbaharda çıkacak olan fındık turpunun tohumları tarlaya ekilir.
- Lahana kelebeği mücadelesine devam edilir.
- Çiftlik gübresi uygulamasına ve toprak işlemesine devam edilir.
KASIM
- Yazlık sebze yerlerinin çiftlik gübresi ile gübrelenmesine ve toprak işlenmesine devam edilir.
- Elde edilen tohumların kurutulması, ambalaj ve muhafazası yapılır.
- Kışlık sebzelerin bakımına, hasat ve pazarlama işlerine devam edilir.
- Lahana kelebeği, lahana kokulu böceği ve yaprak bitlerine karşı mücadeleye devam edilir.
- Taze soğan ekimi yapılır.
- Örtü altı sera yetiştiriciliğinde, biberlerin bakım işleri ve budaması yapılır. Çapalama ile birlikte, çok hafif boğaz doldurulur. Fungisitlerle koruyucu ilaçlama yapılır.
- Çilek dikimi yapılır.
ARALIK
- Hava koşulları uygun giderse, çilek dikiminde geç kalan çiftçiler dikime devam edebilirler. Çilek çapasına devam edilir.
- Kışlık sebzelerin hasadına devam edilir.
- Yazlık sebze fideliklerinin yeri hazırlanır. Sıcak yastıkların yerleri belirlenir ve yapılmaları için hazırlıklara başlanır.
- Uygun tav bulunursa, yazlık sebze dikilecek tarlaların derin sürümü yapılır. Çiftlik gübresi ve fosforlu (gerekiyorsa potaslı) gübreler verilir.
- Sera yetiştiriciliği için hazırlıklara başlanır (Toprak hazırlığı, onarım işleri) Elde edilen tohumların kurutulması, ambalaj ve muhafazasına devam edilir.
- Taze soğan ekimi yapılır.
- Örtü altı yetiştiriciliği yapılıyorsa, bakım işlerine devam edilir. Sulaması yapılır. çapa ile birlikte, çok hafif boğaz doldurulur.
- Fungisitlerle koruyucu ilaçlama yapılır.
- Fasulye ve bamyada görülen pirecik zararlısı ile mücadele edilir.
Fındık Tarım Takvimi
OCAK
Bu ayda, dişi çiçekler diğer adıyla karanfiller fındık dallarında kendilerini göstermeye başlarlar. Pulcuklarla örtülü bir tomurcuğun ucundan çıkan, çeşitlere göre kırmızı, bordo ve pembe renklerde değişen kıl gibi ince uzantıları olan bu dişi çiçekler, ileride birer fındık çotanağı olacaklardır.Bol ürün alınmak isteniyorsa, bu karanfillerin sağlıklı olmaları ve soğuklardan etkilenmeden döllenmeleri gerekir. Bu bakımdan, kış aylarında veya sonrasında gelen geç ilkbahar donlarına karşı bu aylarda önlem alınmalıdır.Bunun içinde, genellikle mart ayı sonlarına kadar, bahçe içinde kolay yanıcı, sis veya duman veren, çalı-çırpı veya diğer yanıcı materyal temin edilerek hakim rüzgarların geldiği yönlere yığılmalıdır. Bunlar don tehlikesi baş gösterdiğinde, gaz yağı gibi kolay yanıcı maddelerle tutuşturularak fındık bahçeleri dondan korunabilir. Yine bu ayda tomurcuklar patlamadan önce Virgül koşnili ile ilaçlı mücadele yapılır. Ayrıca, özellikle kumlu topraklarda görülen Dalkıran zararlısı ile kültürel mücadele için de bulaşık ve kurumuş dallar toplanarak yakılabilir. Bu işlem gelecek aylarda da sürdürülür.
ŞUBAT
Fındıklarda dişi çiçekler yani karanfiller iyice olgunlaşmışlar, erkek çiçekler diğer adıyla püslerde fenerlenmeye yani çiçek tozlarını yaymaya başlamışlardır.
Özellikle yağış olmadığı hele de hafif hafif esen rüzgarlı günlerde fındık bahçeleri sapsarı bir tül gibi görünmeye başlar. Bu, sarı renkli çiçek tozlarını rüzgarlarla uçarak karanfillere ulaşması ve döllenmenin başlayacağının işaretidir. Havalar bu ayda ne kadar güzel geçer, ne kadar içek tozu uçuşur ve karanfillere ulaşırsa ve döllenme ne kadar iyi olursa, o yıl ürün de o kadar bol olabilecek demektir. Elbet iyi ve bol ürün almak için, döllenen karanfilleri de iyi beslemek gerekir. Bunu için yanmış çiftlik gübresini bu adan itibaren verilmelidir.3-4 yılda bir kullanılan çiftlik gübresi ocakların çevresine dal izdüşümüne (dalların tam altına) gelecek şekilde 25-30 kg kadar ve kesinlikle toprağa karıştırılmak suretiyle verilmelidir.Unutulmamalıdır ki bir ton yanmış çiftlik gübresinde 5,5 kg azot, 2,5 kg fosfor, 5,5-6 kg potasyum ve diğer bazı bitki besin maddeleri bulunmakta, ayrıca verilen toprakların yapısını da iyileştirmektedir. Bu sıralarda, zarar yapmaya başlayan kozalak akarı' nı ve kışı kozalak içinde geçiren filiz güvesi' ni yok etmek için kozalakların elle toplanarak yakılması oldukça yararlıdır.İyi bir gübreleme; daha çok ürün, daha bol kazanç demektir. Kullandığımız çiftlik gübresi yanmamış ise , bahçemizin gübreden yeterli faydayı görmediği gibi ısırgan, böğürtlen gibi yabancı otlarla da bulaşabileceği unutulmamalıdır.
MART
Bir yandan; " Mart'ın kapıdan baktırıp, kazma-kürek yaktırdığı" soğuklar zaman zaman görülürse de havaların da toprağın da artık ısınmaya başladığı, diğer bir deyişle canlıların kıpırdanmaya başladığı aydır mart ayı. Artık bitkilerin ihtiyacı olan besin maddeleri yani gübre toprağa verilmelidir. Özellikle azotlu gübrelerin tavsiye edilen miktarının yarısı bu ay içinde, çiftlik gübresinde olduğu gibi, dal izdüşümlerine serpildikten sonra 5-10 cm derinlikte çapalanan toprağa karıştırılır. Yalnız gübre verilmeden önce toprak analizleri yaptırılıp gübreyi ona göre vermekle, eksik veya fazla gübreleme önlenmiş olur. Gübrelerin çapalanarak toprağa karıştırılması ile hem gübrenin yararı sağlanmış; hem de kışı toprakta geçiren çeşitli zararlı böceklerle kültürel mücadele edilmiş olur. Çeşitli tomurcukların arasına girerek kozalak veya fındık gülü adı verilen Fındık Kozalak Akarı zararlısı ile ilaçlı mücadeleye de havaların sıcak gittiği yıllarda yine bu ay sonlarında, yeni sürgünlerde dipten itibaren üçüncü yaprak geriye devrildiğinde ilaçlı mücadeleye başlanır. Fındık Yaprak Deleni ile ilaçlı mücadele de yine bu ayın başlarından itibaren, larvaları galeri açmadan önce yapılır. Bu ayda ilkbahar geç donlarından erken yeşillenen bahçelerde zararlanmalara karşı önlemler alınmalıdır. Bu arada kıştan zarar görmüş sürgün ve dalların ayıklanmasına yine devam edilir. Yazlık (azotlu) gübrelerle, ahır gübrelerinin ocakların dibinden 50-60 cm uzaklıkta, dalların altına gelecek şekilde serperken, mutlaka çapalanmalı ve toprağa karışması sağlanmalıdır.
NİSAN
Fındık dalları artık yeşermeye, bahçeler yemyeşil bir örtüye bürünmeye başlamıştır. Fındık çotanakları da bu aydan itibaren belirmeye başlar. Genelde fındık bahçelerinde Fındık Kozalak Akarı ile ilaçlı mücadelenin yapılabildiği dönem bu aydır. Ocak başına ortalama 30 kozalak var ise yeni sürgünlerde dipten itibaren 3. yaprak geriye devriliyorsa derhal ilaçlanmaya başlanmalıdır. Böylece Fındık Filiz Güvesi ile de mücadele edilmiş olur. Çünkü, fındık filiz güveleri de kışı kozalakların içinde geçirirler ve ilkbaharda yeni gelişen tomurcuklarla sürgünlerde galeri açarak kurumalarına neden olurlar. İlaçlama 15 gün sonra tekrarlanırsa daha iyi sonuç alınır. İlaç atılan bahçelere 30 gün süre ile hayvan sokulmamalıdır. Son yıllarda özellikle urlu ve şekilsiz iç fındık zarar şekliyle tanınan ve halk arasında pis kokulu böcek olarak bilinen Fındık Yeşil Kokarcası zararının yoğun olduğu bahçelerde kışlamış erginlere karşı İlaçlı mücadele Nisan ayının ikinci yarısında yapılır Sabahın erken saatlerinde 10 ocak silkelenmeli ve en az 1 kışlamış ergin düşerse ilaçlama dekara 8-10 lt su atılarak yapılmalıdır. Azotlu Gübreleme geçmişse, bu ay içinde de kullanılabilir. Unutulmamalıdır ki, doğan fındığı dalda tutmak ve onu beslemek insanların elindedir. Zirai mücadelede başarı; hedef zararlıya etkili ilacın önerilen dozda ve zamanda kullanılmasıyla mümkündür.
MAYIS
Tüm canlıların kış uykusundan çıkıp faaliyete geçtiği, fındık çotanaklarının irilip dane içlerinin oluşmaya başladığı bu ayda fındığın zararlıları da zarar vermeye başlamışlardır. Bu bakımdan mayıs ayındaki zararlı mücadelesine önem verilmelidir. Bir çiftinin yaklaşık 200 meyveye zarar veren, fındığın en yaygın zararlısı olan Fındık Kurdu ile mücadele danelerin mercimek iriliğine ulaştığı bu ayda yapılır. Bunun için; sabahın erken saatlerinde dallar 3x3,5 metre boyutunda beyaz bir beze silkelenerek Fındık Kurdu erginlerine bakılır. Eğer her 10 ocaktan en az 3 ergin böcek düşüyorsa kesinlikle ilaçlama yapılmalıdır. Fındık kurdu için çok çeşitli ilaçlar varsa da; gerek çevreye ve özellikle kuşlarla arılara zarar vermemek için sulandırılabilir ilaçlar kullanılmalıdır. İlaçlama ocağın tacını aşmayacak ve yaprakların altlarını kaplayacak şekilde yapılmalıdır. İlaçlanan bahçeye üç hafta hayvan sokulmamalıdır. Tavsiye edilen azotlu (yazlık) gübrenin ikinci yarısı bu ayın sonlarına doğru ilk yarısındaki gibi (mart ayında) uygulanır.Fındık bahçelerinde; yapraktan verilen mikro (iz) element içeren yaprak gübreleri, mayıs- temmuz ayları arasında 15-20 gün ara ile 2-3 defa uygulanmakta olup, ilk uygulamasına ise bu ayın sonlarına doğru başlanılmaktadır.
HAZİRAN
Yazın başlangıcı sayılan bu ayda daneler gelişip çotanaklar irilmeye başlamıştır. Üretici bahçesini gezerken bir yıllık çabasının karşılığı olan daldaki bu çotanaklara bakarak o yıl ürününün ne kadar o tahmin eder, buna göre de kazancını hesaplamaya başlar. Bahçede ısırgan, böğürtlen gibi yabancı otlara karşı herbisit (yabancı ot ilacı) uygulaması bu ay sonlarına doğru yapılır. Fındık ocaklarındaki dip sürgünleri şayet sonbaharda temizlenmemişse bu ayda da temizlenebilir. Fındık dallarında bitki öz suyunu emerek beslenen ve bitkinin zayıf düşmesine hatta kurumalara neden olan fındık kahverengi koşnili'nin hareketli 1. dönem larvalarına karşı yapılan ilaçlı mücadelede başarı sağlanmaktadır. Haziran ayı sonlarına doğru (Yumurtadan çıkışın tamamlanmasına yakın) ilaçlı mücadele yapılmalıdır. Son yıllarda büyük yayılım göstererek üreticilerin de yoğun şikayetine neden olan bu zararlıyla İlaçlı mücadeledeye başlamadan önce bahçeden tesadüfen alınan 10 ocaktan işaretlenen 3er bulaşık sürgün yani toplam 30 sürgünün her birinde 5 canlı koşnil var ise ilaçlı mücadele yapılmalıdır.Başarılı bir ilaçlama için tüm yaprak, dal ve sürgünlerin tamamen ilaçlanması gerekir. Bu ayda ayrıca dalkıran zararlısıyla da ilaçlı mücadele yapılır. Zararlıyla bulaşık bahçelerde haziran ayının ikinci yarısında bahçe gezilir dallarda galeri açmaya başlanmış ergin dişi böceklerin çıkardığı taze odun talaşı görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalı ilk ilaçlamadan 15-20 gün sonra ikinci ilaçlama yapılmalıdır.
TEMMUZ
Fındık üreticisinin gözlerini fındık dallarından ayıramadığı sevinçli, umut dolu olduğu bu ayda; fındık içleri meyveyi doldurmuş, kabukları da iyice sertleşmiştir.
Yağışların az olduğu bazı yıllarda, kuraklık baş gösterebilir. Fındık bahçelerinin bu olumsuz şarttan etkilenip, bitkinin su dengesinin bozulmasına dolayısıyla, meyve içinin iyi teşekkül etmemesi ile hasat önü dökümünün artmasına sebep vermemek için, imkanlar elverdiğince bahçeler sulanmalıdır. Artık,fındıkları toplanması yaklaşmıştır. Bahçelerde hasat önü temizliği, evde, harmanda araç-gereç onarımları ve eksiklerin giderilmesi, harman yerinin hazırlanması gerekir. Fındık kokarcası' nın nimf yoğunluğu fazla ise İlaçlama yapılabilir. Bunun için nisan ayında belirtilen ilaçların her hangi biriyle (değişik olması tavsiye edilir) dekara 50 lt su atılarak nimf ilaçlaması yapılır. İleride uygun ve yeterli gübre kullanmak amacıyla analiz yaptırmak için yaprak örneğide bu ayın ikinci yarısı (hasattan 10-15 gün önce) alınmalıdır. Toprak örneği ise gübre verilmeden önce her zaman alınabilir. Gübreleme yapmadan önce; bahçe toprağının ve/veya fındık yaprağının analizi yaptırılarak belirlenen cins ve ihtiyaca göre gübre kullanılmalıdır.
AĞUSTOS
Bir yıl fındıkla yatıp fındıkla kalkan üreticinin emeğinin artık hasat zamanı gelmiştir. Ancak; hasat ederken bir yıllık emeğinin karşılığını tam alabilmesi için, fındığının tam hasat olgunluğuna gelmiş olmasına önem vermelidir. Çünkü tam olgunlaşmadan hasat edilen fındıkların iç randımanı düşer, buruşuk oranı artıp depolanma süreleri kısalmaktadır. Daldan ve dalların silkelenmesiyle yere düşürülenlerin elle toplanmasıyla hasat edilen fındıkların harmanlaması ve depolamasında da kalitenin korunması için belirlenen şartlara uyulması hem üreticinin hem de ülkemiz ekonomisine sağlayacağı katkı unutulmamalıdır.
EYLÜL
Harman zamanı geciken bazı yörelerde, ürünü sonbahar yağmurlarından iyi korumak gerekmektedir. Erken kurutulamayan veya naylon örtü altında uzun süre kalan fındıkların zarar görmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. Fındık hasadı tamamlandıktan sonra, fındık filiz güvesi mücadelesi de yapılmalıdır. Bunun için yaprakların altında orta damar ile yan damarların birleştiği üçgen girintilerde kahverengi lekeler bulunup bulunmadığına bakılmalı, baktığımız 100 yaprağın 15' inden fazlasında araz görülüyorsa ilaçlama yapılmalıdır.
EKİM
Fındıklar toplanıp, harman alınmış, çoğu üretici ürününü pazara götürüp bir yıllık emeğinin karşılığını da elde etmiştir. Sıra gelecek yılın ürününü daha da artırmaya, en azından devam ettirmeye gelmiştir. Çünkü Ekim ve Kasım ayları gelecek yıl ürününe hizmet etme aylarıdır. Bunun içinde budamaya önem verilmelidir. Öncelikle fındık dalları ayıklanmalı kurumuş, kırılmış veya verimden düşmüş dallar hatta ocaklar çıkarılarak yerleri yeni genç kök sürgünlerine bırakılmalıdır. Bu arada gereksiz kök sürgünleri de ayıklanmalıdır.Öte yandan kışlık gübre adı verilen fosforlu ve potasyumlu gübrelerin toprağa verilme zamanı da Ekim-Kasım aylarıdır. Genellikle 3 yılda bir verilen fosforlu gübrelerde, ocakların çevresinde dal izdüşümüne(dalların altına) gelecek şekilde 10-15 cm derinlikte açılacak 20-30 çukura atılarak kullanılmalıdır.Yine Mayıs böceği larvaları ile ilaçlı mücadele de eylül-ekim aylarında yapılır. Bunun için 50x50 cm 'lik çerçeve ile bahçenin araz görülen 16 ayrı yerinde işaretleme yapılır, buralar 25 cm derinliğinde kazılır bir örtü üzerine alınan toprak incelenerek 1m ² de (4 çerçeve alanı) 3 adet larva varsa toprak ilaçlaması yapılmalıdır.
KASIM
Kış mevsiminin başlangıcı sayılan Kasım ayında havaların uygun olduğu zamanlarda, fındık bahçelerinde ayıklama işlerine devam edilir. Yine kışlık (fosforlu) gübre verilmesi geciken yörelerde bu işler tamamlanır.Fındığın iyi gelişip bol ürün verebilmesi için yetiştiği toprağın ph' nın 6,5-7 arasında olması gerekmektedir. Bu ay, toprak ve yaprak analizlerinin sonucunda bahçemize tavsiye edilen Barkisan tarım kireci , fındık ocaklarının dal izdüşümlerine serpildikten sonra 5-10 cm derinlikte çapalanarak toprağa karıştırılıp verilir.Bahçeye tavsiye edilen kışlık gübrelerle kirecin aynı anda verilmemesi tavsiye edilmektedir.Mayıs aylarında mücadele edilen virgül koşnili ile bu ayda da ilaçlı mücadele yapılabilir. Öte yandan kurumuş dallar toplanırken dalkıran ile de mücadele edilmiş olur.Kışı bol yağışlı geçen yörelerde çiftlik gübresi bu aydan mart ayına kadar verilebilir. Unutulmamalıdır ki en iyi gübre çiftlik gübresidir ve toprağa gerekli olan hemen her çeşit besin maddesi bu gübrelerde vardır.Kasım ayı işlerin azaldığı ay ise de fındık üreticisi kışlık odununu, ahırındaki hayvanlarının altının kuruluğunu temin edebilmek için bahçesinden çıkamayacaktır.Toprağa gübre verirken;ocak diplerine serpip bırakılmamalıdır.
ARALIK
Bu ayda fındık dallarında püsler irileşmiş, karanfillerin tomurcukları şişmiş ve tam patlamaya hazır, yer yer kırmızı uçları görülmektedir.Fındık bitkisi duruyor, dinleniyor mu ki, üretici oturabilsin, dinlenebilsin. O da, gelecek yılda daha iyi ürün alabilmek için uygun bulduğu zamanlarda yine bahçesindedir.Örneğin toprak ve yaprak analizlerinin sonuçlarına göre diğer aylarda zaman bulamamışsa kirecini verir, çitlerini, hendeklerini onarır.
Zeytincilik Tarım Takvimi
OCAK
- Hasat işlemi tamamlanmışsa , sürüm yapılır.
- Toprağa ahır gübresi verilebilir.
- Topraklara Calne tarım kireci uygulanır.
- Tesviye gerektiren zeytinliklerde tesviye işlemi yapılır.
- Yeni zeytinlikler için teras yapılır. Arazi düz ise , dikim yerleri tespit edilerek, çukurlar açılır.
- Zeytinlik toprağının tarımsal kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
ŞUBAT
- Yeni zeytinlikler için çukurlara dikim yapılır.
- Hafif süzek topraklara çiftlik gübresi verilir.
- Kompoze güreler ve azotlu gübreler verilir.
- Halkalı leke ve kansere karşı mücadele yapılır(%1,5'luk bordo bulamacı).
- Zeytinlik toprağının tarımsal kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
MART
- Dikime devam edilir. Kompoze gübre uygulaması sürdürülür.
- Budama yapılır.
- Zeytin güvesine karşı ilk ilaçlamaya başlanır.(Organik fosfatlılarla)
- Zeytinlik toprağının tarımsla kireç ile kireçlenmesine devam edilebilir
NİSAN
- Yeni zeytinliklerde , hava şartlarının kurak geçmesi halinde su verilir.
- Yeşil gübrelerin toprağa gömülmesi işlemi yapılır.
- Budamaya devam edilir.
- 5-10 cm. derinliğinde ilkbahar toprak sürümü uygulanır.
- Delicelerde aşılama yapılır.
- Halkalı lekeye karşı ilaçlama yapılır (%1'lik bordo bulamacı).
MAYIS
- Yeni zeytinliklerde, kurak şartlarda sulama yapılır.
- Şekil budaması uygulanır.
- Hafif sürümle kaymak kırılarak, yabancı otların gelişmesi önlenir.
- Aşılamaya devam edilebilir.
- Nisan ayında yapılan aşıların bağları sökülür.
- Bu ayın sonlarında , sulama işlemine başlanır.
- Zeytin güvesinin ikinci nesli için, organik fosfatlılarla ilaçlama yapılır.
HAZİRAN
- Sulama işlerine devam edilir.
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Aşı bağları çözülür (Aşının alt ve üst kısımlarından çıkan filiz sürgünlerde uç alma ile, 25- 30 cm. yukardan 2 cm, eninde gövdeden bilezik alınır.)
- Halkalı lekeye karşı % 1'lik bordo bulamacı uygulanır (İlkbahar yağışlı geçerse ).
TEMMUZ
- Yeni zeytinliklerde 15-20 gün arayla sulamaya devam edilir.
- Yabancı ot mücadelesi yapılır.
- Ağaç gövdelerine badana yapılır.
- Zeytin güvesi için (üç nesli için) organik fosfatlılar, yazlık beyaz yağlarla bilikte verilebilir.
- Temmuz ayında zeytin sineğine karşı ilaçlama yapılır (Tanelerde vuruk varsa, hasattan bir ay öncesine kadar, 15-20 gün arayla organik fosfatlılar verilmelidir.
AĞUSTOS
- Yabancı ot mücadelesine devam edilir.
- Mahsuldar ağaçlar için ikinci sulama yapılır.
- Gövdelere badana uygulaması yapılır.
EYLÜL
- Ağaçların çevresi, hasada hazırlık için, yavaş yavaş düzeltilmeye başlanır.
- Eylül ayının ilk yarısında mutlaka sulanmalıdır. Bu sulama ile, sofralık zeytinlerin kalitesi artacaktır.
EKİM
- Yeşil gübreleme için, toprak tavlı ise tohumlar ekilmelidir.
- Tavlı topraklarda sonbahar sürümü yapılır.
- Hasada hazırlık olarak ağaç çevresi düzeltilmelidir.
- Çeşitli nedenlerle dökülen taneler toplanmalıdır.
- Yeşil zeytin salamurası için, tane hasadı yapılabilir.
- Teras onarılmasına başlanır.
KASIM
- Tesis öncesi teraslama yapılmaya başlanmalıdır.
- Hafif ve süzek topraklar dışında, çiftlik gübresi verilir ve toprağa gömülür.
- Sonbahar toprak işlemesi yapılır. (15-20cm.derinlikte).
- Ağır toprakların ıslahı için kireç atılmalıdır.
- Fosforlu ve potasyumlu gübreler bu ay uygulanabilir.
- Toprağa tarım kireci verilmeye başlanır
ARALIK
- Teras onarımına devam edilir.
- Toprak işleme sonuçlandırılır.
- Hasat işlerine başlanır.
- Kireçleme devam edebilir
HAŞHAŞ ÜRETİMİNDE EN ÇOK SORULAN 9 SORU
HAŞHAŞ ÜRETİMİNDE EN ÇOK SORULAN SORULAR
1. Haşhaş ekim izni nasıl alınır?
Haşhaş ekimine müsaade edilen yerlerde üreticilerin ;
Kışlık ekilişlerde 1 Temmuz - 30 Ekim,
Yazlık ekilişlerde 1 Şubat - 15 Mart
tarihleri arasında mahalli TMO teşkilatına müracaat etmeleri gerekmektedir.
Bu tarihler dışında yapılan müracaatlar geçersizdir.
2. Kimlere haşhaş ekim izni verilmez ?
Yasal süresi içerisinde müracaat etmeyenlere,
Yanlış beyanda bulunanlara,
Form dilekçesi üretici ve muhtar tarafından imza edilmeyenlere,
Kontrol imkânı olmayan yerlerde ekim yapmak isteyenlere,
18 yaşını bitirmemiş olanlara,
Ekimden sebepsiz vazgeçenlere,
3298 sayılı Kanunun 4.üncü maddesi hükümleri veya Türk Ceza Kanununun kaçakçılıkla ilgili maddelerine göre kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunanlara,
Çiftçi Kayıt Sistemine(ÇKS) üye olmayanlara,
haşhaş ekim izni verilmez.
3. Üretici başına ekim izni limiti kaç dekardır?
Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen ekim yerleri içerisinde kalan yerleşim yerleri için TMO tarafından belirlenen limit çerçevesinde bir üreticiye en fazla 3 tarlasında toplam 15 dekar alan için haşhaş ekim izni verilmektedir.
4. Hangi haller kaçak ekim sayılır?
İzin belgesi almadan ekim yapmak,
İzin belgesinde kayıtlı alandan fazla alana ekim yapmak,
İzin belgesinde kayıtlı tarladan başka tarlaya ekim yapmak,
kaçak ekim sayılır.
5. Haşhaşta münavebe (sal) niçin uygulanır ?
Toprak yorgunluğunun giderilmesi,
Hastalık ve zararlıların önlenmesi,
Kaliteli ürün elde edilmesi amacıyla,
münavebe sistemi uygulanmaktadır.
Münavebe sahası dışında ekim yapmak isteyenlere ekim izni verilmemektedir.
6. Haşhaştan iyi gelir elde edebilmek için ne yapmalı?
İyi bir toprak ve tohum yatağı hazırlanmalı,
Mibzerle ekim yapılmalı,
Kış zararını en aza indirmek için zamanında ekim yapılmalı,
Uygun gübre kullanımı için toprak analizi yapılmalı,
Gübre olarak dekar başına ;
7 Kg Triple Süperfosfat (Ekim öncesi toprak altına)
20 Kg Amonyum Sülfat ( Ekim öncesi toprak altına)
20 Kg Amonyum Nitrat (İlkbaharda üst gübre)
kullanılmalı,
Çapa ve seyreltme zamanında yapılmalı,
İmkan olan yerlerde sulama yapılmalıdır.
7. Niçin sertifikalı TMO tohumlukları kullanmalı ?
Uluslararası rekabet gücümüzün artırılması,
Ülkemizde haşhaş tarımının gelecek nesillerce de sürdürülebilmesi için yüksek alkaloid içeren sertifikalı TMO tohumlukları kullanılmalıdır.
8. TMO tohumluklarının ekilmediği nasıl anlaşılır ?
Haşhaş bitkisinin çıkışından itibaren ;
Yprak yapıları ve bitki gövdesinden,
Çiçeklenme döneminde çiçek renk ve ton farklarından,
Kapsülün şekil ve yapısından,
TMO tohumluklarının ekilip ekilmediği tespit edilmektedir.
9. TMO tohumluklarını alıpta ekmeyenler hakkında ne işlem yapılır. ?
Dağıtılan sertifikalı tohumlukların ekilip ekilmediği TMO elemanları tarafından kontrol edilecektir
TMO’ca verilen tohumlukları kullanmadığı tespit edilen üreticilere ;
- Ertesi yıl haşhaş ekim izni verilmeyecek,
- TMO’ca belirlenecek tohumluk bedelinin iki katı tahsil edilecektir.
1. Haşhaş ekim izni nasıl alınır?
Haşhaş ekimine müsaade edilen yerlerde üreticilerin ;
Kışlık ekilişlerde 1 Temmuz - 30 Ekim,
Yazlık ekilişlerde 1 Şubat - 15 Mart
tarihleri arasında mahalli TMO teşkilatına müracaat etmeleri gerekmektedir.
Bu tarihler dışında yapılan müracaatlar geçersizdir.
2. Kimlere haşhaş ekim izni verilmez ?
Yasal süresi içerisinde müracaat etmeyenlere,
Yanlış beyanda bulunanlara,
Form dilekçesi üretici ve muhtar tarafından imza edilmeyenlere,
Kontrol imkânı olmayan yerlerde ekim yapmak isteyenlere,
18 yaşını bitirmemiş olanlara,
Ekimden sebepsiz vazgeçenlere,
3298 sayılı Kanunun 4.üncü maddesi hükümleri veya Türk Ceza Kanununun kaçakçılıkla ilgili maddelerine göre kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunanlara,
Çiftçi Kayıt Sistemine(ÇKS) üye olmayanlara,
haşhaş ekim izni verilmez.
3. Üretici başına ekim izni limiti kaç dekardır?
Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen ekim yerleri içerisinde kalan yerleşim yerleri için TMO tarafından belirlenen limit çerçevesinde bir üreticiye en fazla 3 tarlasında toplam 15 dekar alan için haşhaş ekim izni verilmektedir.
4. Hangi haller kaçak ekim sayılır?
İzin belgesi almadan ekim yapmak,
İzin belgesinde kayıtlı alandan fazla alana ekim yapmak,
İzin belgesinde kayıtlı tarladan başka tarlaya ekim yapmak,
kaçak ekim sayılır.
5. Haşhaşta münavebe (sal) niçin uygulanır ?
Toprak yorgunluğunun giderilmesi,
Hastalık ve zararlıların önlenmesi,
Kaliteli ürün elde edilmesi amacıyla,
münavebe sistemi uygulanmaktadır.
Münavebe sahası dışında ekim yapmak isteyenlere ekim izni verilmemektedir.
6. Haşhaştan iyi gelir elde edebilmek için ne yapmalı?
İyi bir toprak ve tohum yatağı hazırlanmalı,
Mibzerle ekim yapılmalı,
Kış zararını en aza indirmek için zamanında ekim yapılmalı,
Uygun gübre kullanımı için toprak analizi yapılmalı,
Gübre olarak dekar başına ;
7 Kg Triple Süperfosfat (Ekim öncesi toprak altına)
20 Kg Amonyum Sülfat ( Ekim öncesi toprak altına)
20 Kg Amonyum Nitrat (İlkbaharda üst gübre)
kullanılmalı,
Çapa ve seyreltme zamanında yapılmalı,
İmkan olan yerlerde sulama yapılmalıdır.
7. Niçin sertifikalı TMO tohumlukları kullanmalı ?
Uluslararası rekabet gücümüzün artırılması,
Ülkemizde haşhaş tarımının gelecek nesillerce de sürdürülebilmesi için yüksek alkaloid içeren sertifikalı TMO tohumlukları kullanılmalıdır.
8. TMO tohumluklarının ekilmediği nasıl anlaşılır ?
Haşhaş bitkisinin çıkışından itibaren ;
Yprak yapıları ve bitki gövdesinden,
Çiçeklenme döneminde çiçek renk ve ton farklarından,
Kapsülün şekil ve yapısından,
TMO tohumluklarının ekilip ekilmediği tespit edilmektedir.
9. TMO tohumluklarını alıpta ekmeyenler hakkında ne işlem yapılır. ?
Dağıtılan sertifikalı tohumlukların ekilip ekilmediği TMO elemanları tarafından kontrol edilecektir
TMO’ca verilen tohumlukları kullanmadığı tespit edilen üreticilere ;
- Ertesi yıl haşhaş ekim izni verilmeyecek,
- TMO’ca belirlenecek tohumluk bedelinin iki katı tahsil edilecektir.
NAR YETİŞTİRİCİLİĞİ
NAR YETİŞTİRİCİLİĞİ
Nar çok yıllık, çalı formunda bir bitki olup çok kuvvetli bir kök sistemine sahiptir.Bitki çok gövdeli ve sık dallıdır. Çiçekleri erkek-dişi ve erdişi olup küre şeklinde iri bir meyvesi vardır. üstten hafif basık olan bir ılıman iklim bitkisidir. Nar, C vitamini, demir ve potasyum yönünden zengin bir meyvedir.Tadı: Tatlı, mayhoş, ekşi gibi çeşitli dir. Nar bitkisinin adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Genelde tropik ve suptropik iklim bitkisi olmasına rağmen, -10 oC'ye kadar dayanabilmektedir
çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişip , bakımı kolaydır. dalında uzun süre kalabil mesi ve depoda muhafaza edilebilmesi pazarlamassı için kolaylık sağlar bir meyve türüdür.Ülkemizin bir bölümü narın anavatanı içinde bulunmakta ve üretimi yapılmaktadır.
2. İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
A-İklim İsteği
Nar yıllık ortalama 500 mm lik yağış istemekle birlikte bu
yağışın çoğuna ilkbaharda ihtiyaç gösterir. Yazın yağan
yağmurlar meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu zamanda iyi sonuç vermemektedir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları en kaliteli mey venin oluşmasını sağlayarak pazar değerini arttırmaktadır. Nar bir güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve yeterli ışıklan ma koşullarına dikkat edilmelidir.
B- Toprak İsteği
Nar toprak isteği bkımından fazla seçici değildir. Silisliçakıllı, kumlu, kireçli, killi ve ağır killi gibi çeşitli toprak tiplerinde nar yetiştiricili yapılabilmektedir. Tuzluluğa orta derecede dayanıklıdır.Toprak alkali veya asit olabilir. Bazı meyvelerin aksine aşırı toprak nemine dayanıklıdır. Narda optimal gelişmekuru ve sıcak hava koşullarına karşılık derin geçirgennemli ve serin topraklarda görülmektedir.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
A- Çeşit seçimi
Nar yetiştiriciliğinde, çeşit seçimi oldukça önemlidir. Çeşit seçiminde dikkat edilen konular: bölgeye adapte olmuş o yörenin iklimine, hastalıklara dayanıklı, verimi iyi, meyveleri insanların göz zevkine ve damak tadına uygun ve taşımaya dayanıklı olması gibi özelliklere göre seçim
yapılır. Çeşit seçiminde ticari amacına göre sofralık yada endüstri çeşitlerinin yetiştirilmesine
karar verilmelidir.Ayrıca, bu çeşitlerin meyvelerinde irilik kabuk rengi ve kalınlığı, dane rengi, yumuşak çekirdeklilik, sululuk gibi özellikleri ihtiyaca cevap verebilmelidir. Yurt içinde sevilen nar çeşitleri hafif mayhoş veya tatlı çekirdeksiz ve iri meyveli olanlardır. Avrupa ya ihracat için özellikle kabuk ve dane rengi kırmızı ve mayhoş çeşitler seçilmelidir. Arap ülkelerine ihracat için ise tatlı narlar tercih edilmelidir. Ayrıca nar suyu veya nar ekşisi elde etmek için yine kırmızı daneli ve ekşi mayhoş narlar uygumdur.
B-Bahçe Tesisi
Toprağın nar yetiştiriciliğine uygunluğuna bakıldıktan sonra tesviyesi yapılmalıdır. Öncelikle yaz aylarında pulluk tabanını kırmak için dipkazan çekilir.Daha sonra pullukla derin sürüm yapılır.
Sonbaharda döneminde ise 40-60 cm derinlik ve çapta dikim çukurları açılır.çukurlar üst toprak ve yanmış çiftlik gübresi karışımıyla doldurulur, yabancı otlar temizlenir.Narda dikim aralıkları 2 m ile 6 m arasında olmalıdır. Bunun yanında kapama nar bahçelerinde en yaygın olarak kullanılan
dikim aralıkları 2.5 x 4 veya 3 x 4 m dir. Sıralar kuzey -güney doğrultusunda olursa güneş vehavalanma daha iyi olacaktır. Nar bahçesi, doğrudan çelikle yada köklü fidanlarla kurulabilir. Ancak, çeliklerin doğrudan bahçeye dikilmesi çeşitli bakım güçlükleri ve verim kayıplarına yol açacağından nar çeliklerinin bir fidanlık parselinde köklendirilip bir yıl süreyle burada bakımları sağlandıktan sonra boylama yapılarak bahçeye dikilmeleri daha iyi sonuç verecektir.
Nar fidanları sonbaharda yaprak dökümünden başlayarak kış ayları boyunca ve erken ilkbaharda dikilebilir. Kışları çok soğuk geçmeyen bölgelerde sonbahar dikimi daha uygundur. Dikim yapılırken fidanın çelik kısmında tırnak kalmışsa kesilir. Zayıf sürgünler alınır, fazla uzun kökler kısaltılır. Sürgünün 50-60 cm den tepesi alınır. Sürgün yeterince boylanmamış, zayıf gelişmişse
dikimden hemen sonra 2-3 göz üzerinden kesilerek gelecek yıl için kuvvetli sürgün oluşumu sağlanır. Sonra daha önce toprak - gübre karışımı doldurulmuş çukurdan fidanın çelik kısmının tamamı toprak içinde kalacak kadar karışım alınır. Fidan buraya yerleştirilerek tekrar aynı toprak gübre karışımı ile takviye yapılır. Fidan diplerindeki toprak ayakla iyice bastırılır. Can suyuvermek üzere etrafına küçük bir çanak yapılır. Çok rüzgarlı bölgelerde karşılıklı iki herek çapraz olarak fidana yaklaştırılarak bağlanır. İyi bir nar fidanında kök sistemi kuvvetli teşkil etmiş olmalıdır.
Son olarak hazırlanan çanaklara en az yirmişer lt. can suyu verilerek dikim tamamlanır,hava yağmurlu da olsa bu can suyunun verilmesi gerekmektedir.
Bakım
A-Toprak İşleme
Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin toprak işleme aletleriyle iki yönlü sürüm yapılır. Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar olan bahçe traktörleriyle ve diskli tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı yüzlek işleyen aletlerle sürüm yapılabilir. Ağaç dipleri gerekirse el aletleriyle çapalanabilir. Yabani ot kontrolünde istenirse ot öldürücü ilaçlarda kullanılabilir.
B-Gübreleme
Her türlü gübrenin uygulanmasında toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak analizi yaptırdıktan sonra gübre uygulamasının yapılması en doğrusudur.Narlarında organik gübrenin gelişme, verim ve kaliteye önemli ölçüde etkisi bulunmaktadır. Narlara verilecek çiftlik gübresi iyi yanmış olmalı ve dekara 2-3 ton sonbahar-kış aylarında bütün bahçeye kaplayacak şekilde verilmeli ve çapa ile toprağa karıştırılmalıdır. Nar için yeşil gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar verir. Bunun için bakla, fiğ gibi bitkiler nar
bahçesinin tamamına ekilir. Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde bahçe
sürülerek bitki toprağa karıştırılır. Bu bitkilerin toprağı azotça zenginleştirmesi bakımından da olumludur.
Azot nar için önemli bir maddedir. Azotlu gübre sürgün gelişimi ve meyve büyümesini etkiler. İlk yıllarda ağaç başına 50 - l00 gr saf azot (amonyum sülfat) olarak (250 - 500 gr) verilmesi oldukça iyi sonuç vermektedir.Tam verime geçtikten sonra bu miktar ağaç başına 200 - 300 gr (amonyum sülfat) olarak, (l - l,5 kg)olmalıdır.Azotlu gübreler erken ilkbahar ve yaz aylarında
olmak üzere 2 dönem verilmektedir. Yukarıda belirtilen miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü
ise haziran-temmuz aylarında verilmelidir. Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı yada önce çapa ile toprağa karıştırılmalıdır.Fosforlu gübreler ise narın çiçeklenme meyve tutumu ve kök gelişmesini etkiler. Narların fosfor ihtiyacı tam verim çağında l00-200 gr saf fosfor (trible süper fosfat) olarak yaklaşık (250 - 500 gr) olarak belirlenmiştir. Fosforlu gübreler kış aylarında
dal uçlarının ulaştığı bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura verilerek üzeri kapatılır
C- Sulama
Nar yetiştiriciliğinde yağışların yeterli olmadığı her dönemde sulama zorunludur. Sulamanın az ve sık yapılması gerekir. Genel olarak şubat - mart aylarında odun gözlerinin sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve oluşumuna kadar sürekli olarak toprak nemi korunmalıdır.
Özellikle odun gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının oluşması,tohum bağlaması ve meyve gelişimi dönemlerinde olmak üzere 3 dönemde yeterli toprak nemi mutlaka sağlanmalıdır. Bahçenin toprak yapısına göre sulama aralığı 7-10 gün olmalı Ancak yaz aylarında sulama sıklığı ve miktarı artırılmalıdır.
Meyvelerin son olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün önce sulama kesilmelidir.Sulamaya devam edildiği taktirde narlarda büyük sorun olan kabuk çatlamalarını görülür. Nar bahçelerinde genelde çanak usulü sulama uygulanır. Mümkün ise modern sulama sistemlerinden olan damla sulama alttan sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri uygulanmalıdır. Bu sistemlerin ilk yatırım giderleri fazladır. Uzun vadede ise işçiliksiz ekonomik az su kullanımı gibi büyük faydalar sağlamaktadır.
D- Budama
Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan önce yapılır. Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır. Ana gövdelerden çıkan birinci ve ikinci dallarda da 2.-3. yıllarda tepe alma yapılarak taç teşkili tamamlanır.
Verim Budaması: Narlar genel olarak 2. ve 3. yıllardan itibaren meyve vermeye başlarlar. Narlar verime yattıktan sonra meyve verecek dallarda uç alma yapılmamalıdır. Bu dönemde seçilen 3, 4 gövde dışında çıkan dip sürgünlerin sürekli olarak temizlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca taç kısmında görülen obur dallar dipten kesilip, taç teşkili için gerekirse uç alınarak
dallanması sağlanmalıdır. Sık taç meydana gelmiş ise güneşlenme ve havalanmayı sağlamak için genel bir seyreltme yapılmalıdır. Budamada zayıf kurumuş, hastalıklı dallara öncelik verilmelidir.
Geliştirme Budaması: Narların verimlilik süreleri çeşitli şartlara göre değişmekle birlikte ortalama 20 - 30 yaşlarına kadar sürer. Ancak kök boğazından yeni çıkan sürgünlerle nar l00 yılı aşkın bir süre verimliliğini sürdürebilir. Bu durumda yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Bu sürgünlerle aynı yollarla yeni gövdeler teşkil edilerek ağaç gençleştirilir. İstenirse gençleştirme işlemi her yıl her ağaçtan l-2 gövde kesilerek kademeli olarak yapılır. Bu şekilde bahçeden kesintisiz olarak ürün alınması mümkün olabilir.
E- Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
En önemli hastalık bazı mantarların nar meyvelerinde çürümelere sebep olmasıdır. Bazı klasik kültürel işlemler uygulanarak hastalıklar büyük ölçüde önlenebilir.Olgunluğa yakın bir dönemde fungusit uygulaması yapılması depolanacak meyvelerin uzun süre çürümelerini engellemektedir.
Narların en önemli zararlıları sıçanlardır ve özellikle tatlı narlarda ve olgunluğa yakın dönemlerde zarar verirler. Yaprak bitleri, nar beyaz sineği, unlu bit, kabuklu bitler, kırmızı örümcekler, Akdeniz meyve sineği, nar içi kurdu, toprak altı zararlıları gibi genel zararlılarda narlarda görülür.
Hasat Ambalajlama ve Depolanması
A-Hasat
Nar hasatı, çeşitlere ve bölgelere göre değişsede genellikle ağustos sonunda başlayıp kasım ortalarına kadar devam eder. Narın çiçeklenme dönemi uzun olduğundan dolayı olgunlaşması farklı zamanlarda olur. Bu yüzden nar hasadının 2-3 defada yapılması gere kir. Hasatsonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmelidir.Hasat sırasında meyveler üzerinde 1-2 mm uzunluğunda sap kalacak şekilde makasla kesilmelidir. Özellikle hasat esnasında meyveleri yere düşürmekten ve darbelerden korunması meyve çürümesini önleyeceğinden dolayı kalitesi artar. Kasalara dizilirken iki sıradan fazla dizilmemelidir.
B- Ambalajlama
Narların seçme ve boylamasının elle yapılması daha uygun olup meyveler birbirine değmeyecek şekilde paketlenmesine dikkat etmek gerekmektedir.
C- Depolama
Narlar meyve kabuğunun özel yapısı dolayısıyla çeşitli koşullarda 4 - 6 ay süreyle depolanabilir. Narların depolanmasında en emin ve en az kayıpla ulaşılacak başarı modern soğuk hava depolarıdır. Sıcaklık ve nisbi nemi ayarlanabilen bu depolarda 1-2o C'de %85-90 nisbi nemle meyveler muhafaza edilebilirler.
Türkiye ‘de Nar Üretim ve Pazarlanması
Ülkemizde 2003 yılı verilerine 80.000 ton nar üretimi gerçekleştirilmiştir. Nar üretim miktarımız yıllara göre değişmekle birlikte son yirmi yıllık dönemde genel bir artış grafiği çizmiştir. Genellikle yurt içinde tüketilen bir tür olmasına rağmen az miktarda da olsa dış satım gerçekleşmektedir. Nar çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişip, bakımı kolay bir meyve türüdür. Dalında uzun süre kalabilmesi ve depoda muhafaza edilebilmesi pazarlaması için kolaylık sağlar. ABD, İngiltere ve Almanya gibi dünyanın birçok ülkesinde büyük talep görmekte olan önemli bir ihraç ürünümüzdür. Özellikle son yıllarda nar ve nar suyuna olan bu talep artışı sebebiyle Türkiye'de çiftçilerin de bu konuda özellikle üretime yöneldikleri, özellikle son 2 yılda milyonlarca nar fidanı dikildiği bildirilmiştir.
Türkiye'nin yaklaşık 50 ilinde nar yetiştiriciliği yapılmakla beraber 1000 ton'un üzerinde üretimi olan 12 il bulunmaktadır. Bunların içinde Denizli de yer almaktadır. Türkiye ortalaması olarak ağaç başına verim yaklaşık 30-40 kg'dır. Avrupa'ya ihracata yönelik olan Hicaz nar çeşidi, son 20 yıldır Antalya, İçel, Adana, Aydın, Denizli ve Muğla illerinde yetiştirilmektedir. Bu illerde bahçe sayısı ve üretim miktarı hızla artmaktadır.
Hicaz nar çeşidi;İhracatta başta önemli alıcı ülkeleri, Almanya, Avusturya, Belçika ve Danimarka olmak üzere tüm Avrupa ülkelerinin talep ettiği bir çeşittir..
Dünya' da Nar Üretim ve Pazarlanması
Türkiye yaklaşık 80.000 ton nar üretimiyle dünyada da 1. sırada yer almaktadır. Bunu 40.000 ton ile İran, 20.000 ton ile Irak ve Suriye izlemektedir. Bunlar dışında Afganistan, Gürcistan, Azerbaycan, Özbekistan gibi bazı Orta Asya ve Arap Ülkeleri ile Pakistan, Hindistan, Çin ve İspanya ikinci derecede önemli nar üreticisi ülkelerdir. Akdeniz Ülkelerinde, bazı Uzakdoğu Ülkelerinde, bazı Orta ve Güney Amerika ülkelerinde ise nar üretimi önemsiz miktarlardadır ve daha çok yerel pazarlarda tüketilmektedir.
Nar genel olarak üretici ülkelerde tüketilmekte, Orta ve Kuzey Avrupa gibi önemli meyve ithalatçısı ülkelerde çok az tanınmakta, egzotik meyveler olarak görülmektedir. Son yıllarda Türkiye, İran, İsrail, ve İspanya'dan bu ülkelere yapılan Nar ihracatlarıyla, giderek ilgi görmekte ve ihracat miktarı artmaktadır.
3.PROJENİN TEKNİK KABULLERİ
3.1.TEKNİK BİLGİLER
3.1.1.GENEL BİLGİLER
Nar çok yıllık, çalı formunda, çok kuvvetli bir kök sistemine sahip, çok gövdeli, çok sık dallı, erkek-dişi ve erdişi çiçekler bulunan, meyvesi iri, küresel, üstten hafif basık olan bir ılıman iklim bitkisidir.
Projede uygulanılması talep edilen çeşit ise iki veya üç yıl içerisinde üstün kaliteli mayhoş tatta küçük çekirdekli kırmızı renkli taneleri bulunan Hicaz nar çeşididir.
3.1.2.İKLİM İSTEKLERİ
Nar, genel olarak sıcak, kurak ve uzun bir yaz periyodu, ılık ve yağışlı bir kış, nar yetiştiriciliği için uygundur. Bu nedenle geniş bir adaptasyon yeteneğine sahiptir.
Narın çiçeklenmesi için oldukça yüksek sıcaklık toplamına ihtiyaç vardır. Sıcaklık toplamı yetersiz olduğunda ticari meyve alınamamaktadır.
Narlar, ılıman iklim bölgelerinde -10 oC'ye kadar dayanabilmekte ve geç çiçek açtıklarından ilkbahar donlarından zarar görmezler. Ancak geç olgunlaşan çeşitlerde sonbahar erken donlarından etkilenebilmektedir.
Nar yetiştiriciliğinde yıllık ortalama 500 mm lik yağış yeterli olmakla beraber bu yağışların ve ilkbaharda düşmesi istenmektedir. Bu bakımdan da projemiz için iklim bakımından önerilebilecek bir meyvedir. Çünkü yaz yağışları meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu zamanda sulamada kesilmelidir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları en kaliteli meyvenin oluşmasını sağlayarak pazar değerini arttırmaktadır. Nar bir güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve yeterli ışıklanma koşullarına dikkat edilmelidir.
3.1.3.TOPRAK İSTEKLERİ
Killi – Tınlı bünyeye sahip olan Tarım Arazisnin toprağı kireçli olmasına karşın nar yetiştiriciliğine uygun bir yapıya sahiptir.
Tarım Arazisinin PH değeri ortalama 8,04 dür bu da orta alkalin değerine sahiptir .Çeşit, alkali ve asit topraklarda yetişebilir uygunluktadır..
Tuzluluk oranı” ALTPARSEL 1 “ deki alanda çok tuzlu olmak üzere diğer parsellerde orta tuzluk derecesine sahiptir.Çok tuzluluk nar yetiştiriciliğini olumsuz etkiler ancak alınacak olan önlemlerle bu sorun çözülebilir.
Toprakta taban suyu seviyesinin yüksekliği nedeni ile aşırı geçirgen ,nemli ve serinlik gibi olumsuzluklar vardır .Alınacak olan drenaj yöntemi ile taban suyu seviyesinin orta seviyeye getirilmesi ile bazı meyvelerin aksine toprak nemine dayanabilen ,optimal gelişme ,kuru ve sıcak hava koşullarına karşın geçirgen nemli ve serin topraklarda uygunluk gösterebilen bir çeşit olan hicaz nar çeşidi uygulanabilir.
3.1.4.FİDAN DİKİM TEKNİĞİ
Hicaz Nar dikim aralığı 4x5 m dir.Sıralar genellikle kuzey-güney doğrultusunda olmalıdır.Böylece bahçenin havalanma ve güneşlenmesi daha iyi olacaktır.Nar fidanı sonbaharda yaprak dökümünden başlayarak kış ayları boyunca ve erken ilkbaharda dikilebilir.Projenin iklim isteğine göre en uygun dikim sonbahar dikimidir.Dikim yapılırken fidan daki tırnak kesilir.Zayıf sürgünler alınır,çok uzun kökler kısaltılır.Sürgünün 50-60 cm den tepesi alınır.Toprakta 1m genişliğinde 1,5 m derinliğinde çukurlar açılır Çıkan toprak kullanılmamalıdır.Dışarıdan temin edilen kuru toprak içine organik gübre “leonardit” ile karıştırılarak biraz boş çukura atılır .Fidan çukura yerleştirilir ve gübreli karıştırlmış toprak ile çukur kapatılır köklerin toprakla temasının sağlanması ve hava boşluğunun kalmaması için toprak sıkı bir şekilde bastırılır Aşısının kesinlikle toprağın üzerinde kalacak ve güneye bakacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir.Çanak suyu verilmesi için etrafına bir çanak açılır Çanak içine yaklaşık 25-30 lt arasında su verilir (Toprak ıslak yada yağmurlu olsa bile bu can suyu verilmeli )Çanaktaki su çektikten sonra çanağın içine( 0,200 -0,300 kg) fidan başına .Fosfactyl(3-22-0+%18SO3) serpiştirilir.
3.1.5.TOPRAK İŞLEME
Yabani otları yok etmek ,toprağı havalandırmak ,toprağın fiziksel yapısını iyileştirmek ,yağmur suyunun toprağa daha iyi işlemesini sağlamak için toprak işlenmelidir.
Öncelikle tesviyesi yapılmalı. Esas olarak toprak hazırlığı, yaz aylarında pulluk tabanını kırmak için dipkazan çekilir.Sonra pullukla derin sürüm yapılır. Topraktaki fazla tuzluluk nedeni ile toprağa 70-80 kg/da jips ve yine fazla alkalilik ve tuzluluk için yine toprağa 5 kg/da SO3 atılır ve pullukla karıştırılır.Toprağın üzerine patoz çekilir.Toprak dikime hazırlanır.
Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin toprak işleme aletleriyle iki yönlü sürüm yapılmalıdır. Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar olan bahçe traktörleriyle ve diskli tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı yüzlek işleyen aletlerle sürüm yapılabilir. Ağaç dipleri gerekirse el aletleriyle çapalanabilir. Yabani ot kontrolünde istenirse ot öldürücü ilaçlarda kullanılabilir.
3.1.6.SULAMA
Nar genelde nemli ve serin toprak şartları istemektedir. Bu nedenle yağışların yeterli olmadığı her dönemde narlarda sulama şarttır. Sulamanın az ve sık sık yapılması uygundur. Genel olarak şubat - mart aylarında odun gözlerinin sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve oluşumuna kadar sürekli olarak toprak nemi sağlamak gerekmektedir.
Özellikle odun gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının görülmesi tohum bağlaması, meyve gelişimi olmak üzere 3 dönemde yeterli toprak nemi mutlaka sağlanmalıdır .Proje uygulanacak bölgedeki nem ihtiyacı daha az olacağı için belirli sulama aralığı (10-15 gün) belirlenip bu aralıklarda sulama yapılmalı ancak, yaz aylarında sulama sıklığı ve miktarı artırılabilir.
Meyvelerin son olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün önce sulamaya son verilmeli aksi halde narlarda büyük sorun olan kabuk çatlamalarını görürüz. Nar bahçeleri genel olarak çanak usulü sulanır. Mümkün ise modern sulama sistemlerinden olan damla sulama, alttan sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri uygulanmalıdır. Bu sistemlerin ilk yatırım giderleri fazladır. Uzun müddet de işçiliksiz ekonomik az su kullanımı gibi büyük faydalar sağlamaktadır
3.1.7.GÜBRELEME
Narların gübrelenmesi konusunda yapılan araştırmada, organik gübrelerin gelişme, verim ve kaliteye çok önemli etkisi bulunmuştur. Nar için yeşil gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar verir. Bunun için bakla, fiğ gibi bitkiler nar bahçesinin tamamına ekilebilir. Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde bahçe sürülerek toprağa karışımı sağlanır. Bu bitkilerin toprağı azotça zenginleştirmesi bakımından da yararları vardır
Azot nar için oldukça önemlidir. Sürgün gelişimi ve meyve büyümesi için azotlu gübre kullanımı şarttır.250 gr/adet Sulfammo(%23N,%5P,%23SO3,%2 MgO) kullanılabilir
Tam verime geçtikten sonra bu miktar ağaç başına 300 – 350 gr Sulfammo(%23N,%5P,%23SO3,%2 MgO) olarak çıkarılabilir.
Azotlu gübreler erken ilkbahar ve yaz aylarında olmak üzere 2 defa verilir. Yukarıda belirtilen miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü ise haziran-temmuz aylarında verilmelidir. Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı, sulamayacaksa çapa ile toprağa karıştırılmalıdır.
Fosforlu gübreler ise narın çiçeklenme, meyve tutumu ve kök gelişmesiyle ilgilidir. Narların fosfor ihtiyacı tam verim çağında Fosfactyl(3-22-0+%18SO3)olarak yaklaşık (250 - 500 gr) olarak belirlenmiştir. Fosforlu gübreler kış aylarında dal uçlarının ulaştığı bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura verilerek üzeri kapatılır
Organik gübrelerde olduğu gibi ticari gübrelerin uygulanmasında da toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak analizi yaptırdıktan sonra gübre uygulamasının yapılması en ideal durumdur.
3.1.8.BUDAMA
Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan yapılır. Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır. Ana gövdelerden çıkan birinci ve ikinci dallarda da 2.-3. yıllarda tepe alma yapılarak taç teşkili tamamlanır.
Verim Budaması: Narlar genel olarak 2. ve 3. yıllardan itibaren meyve vermektedirler. Narlar verime yattıktan sonra meyve verecek dallarda uç alma yapılmamalıdır. Bu dönemde seçilen 3, 4 gövde dışında çıkan dip sürgünlerin sürekli olarak temizlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca taç kısmında görülen obur dallar dipten kesilmeli taç teşkili için gerekirse uç alınarak dallanması sağlanır. Sık taç meydana gelmiş ise güneşlenme ve havalanmayı sağlamak için genel bir seyreltme yapılmalıdır. Bu işlem yapılırken zayıf, kurumuş, hastalıklı dallar öncelikle seçilmelidir.
Geliştirme Budaması: Narlar çeşitli şartlara göre değişmek üzere ortalama 20 - 30 yaşlarında verimden düşerler. Ancak kök boğazından yeni çıkan sürgünlerle nar l00 yılı aşkın bir süre verimliliğini sürdürebilir. Bu durumda yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Bu sürgünlerle aynı yollarla yeni gövdeler teşkil edilerek ağaç gençleştirilir. İstenirse gençleştirme işlemi her yıl her ağaçtan l-2 gövde kesilerek kademeli olarak yapılır. Böylece bahçeden kesintisiz olarak ürün alınmasına devam edilebilir
3.1.9.HASTALIKLARI,ZARARLILARI VE MÜCADELESİ
Narlarda görülen en önemli hastalık bazı mantarların meyvelerde çürümelere yol açmasıdır. Buda bazı klasik kültürel işlemler ile hastalıklar önemli ölçüde önlenmektedir
Gerektiğinde olgunluğa yakın bir dönemde yapılan fungusit uygulaması depolanacak meyvelerin uzun süre çürümelerini önlemektedir. Narların en önemli zararlıları sıçanlar olup, özellikle tatlı narlarda ve olgunluğa yakın dönemlerde zarar vermektedirler. Diğer zararlılarda yaprak bitleri, nar beyaz sineği, unlu bit, kabuklu bitler, kırmızı örümcekler, Akdeniz meyve sineği, nar içi kurdu, toprak altı zararlıları gibi genel zararlılarda narlarda etkili olmaktadır
3.1.10.HASAT,AMBALAJLAMA VE DEPOLANMASI
Nar hasatı, çeşitlere ve bölgelere göre değişmekle birlikte genellikle ağustos sonunda başlar kasım ortalarına kadar devam eder. Nar uzun çiçeklenme dönemi nedeniyle olgunlaşması farklı zamanlarda olur. Bu yüzden nar hasadının 2-3 defada yapılması gerekir. Hasat sonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmeli ve meyveler üzerinde 1-2 mm uzunluğunda sap kalacak şekilde makasla yapılmalıdır. Özellikle hasat esnasında meyveleri yere düşürmekten ve darbelerden korunması meyve çürümesini önleyeceğinden dolayı kaliteyi arttırır. Ayrıca kasalara iki sıradan fazla meyve dizilmemelidir.
Narların ambalajlanması pazarlama açısından oldukça önemlidir. Meyvelerin seçimi, boylanması ve paketlenmesi pazar açısından özellikle ihracatta önem arz etmektedir. Narların seçme ve boylamasının elle yapılması daha uygun olup meyveler birbirine değmeyecek şekilde paketlenmesine dikkat etmek gerekmektedir
Narlar meyve kabuğunun özel yapısı dolayısıyla çeşitli koşullarda 4 - 6 ay süreyle depolanabilmektedir.
Narlar depolanmaya çok uygun olduğundan ve kışın fiyatının 2-3 kat arttığından oldukça karlı, iyi bir yatırımdır.
Narların depolanmasında en emin ve en az kayıpla ulaşılacak başarı ek masraflara rağmen modern soğuk hava depolarıdır. Sıcaklık ve nisbi nemi ayarlanabilen bu depolarda 1-2 o C'de %85-90 nisbi nemle meyveler muhafaza edilebilirler.
Nar çok yıllık, çalı formunda bir bitki olup çok kuvvetli bir kök sistemine sahiptir.Bitki çok gövdeli ve sık dallıdır. Çiçekleri erkek-dişi ve erdişi olup küre şeklinde iri bir meyvesi vardır. üstten hafif basık olan bir ılıman iklim bitkisidir. Nar, C vitamini, demir ve potasyum yönünden zengin bir meyvedir.Tadı: Tatlı, mayhoş, ekşi gibi çeşitli dir. Nar bitkisinin adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Genelde tropik ve suptropik iklim bitkisi olmasına rağmen, -10 oC'ye kadar dayanabilmektedir
çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişip , bakımı kolaydır. dalında uzun süre kalabil mesi ve depoda muhafaza edilebilmesi pazarlamassı için kolaylık sağlar bir meyve türüdür.Ülkemizin bir bölümü narın anavatanı içinde bulunmakta ve üretimi yapılmaktadır.
2. İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
A-İklim İsteği
Nar yıllık ortalama 500 mm lik yağış istemekle birlikte bu
yağışın çoğuna ilkbaharda ihtiyaç gösterir. Yazın yağan
yağmurlar meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu zamanda iyi sonuç vermemektedir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları en kaliteli mey venin oluşmasını sağlayarak pazar değerini arttırmaktadır. Nar bir güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve yeterli ışıklan ma koşullarına dikkat edilmelidir.
B- Toprak İsteği
Nar toprak isteği bkımından fazla seçici değildir. Silisliçakıllı, kumlu, kireçli, killi ve ağır killi gibi çeşitli toprak tiplerinde nar yetiştiricili yapılabilmektedir. Tuzluluğa orta derecede dayanıklıdır.Toprak alkali veya asit olabilir. Bazı meyvelerin aksine aşırı toprak nemine dayanıklıdır. Narda optimal gelişmekuru ve sıcak hava koşullarına karşılık derin geçirgennemli ve serin topraklarda görülmektedir.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
A- Çeşit seçimi
Nar yetiştiriciliğinde, çeşit seçimi oldukça önemlidir. Çeşit seçiminde dikkat edilen konular: bölgeye adapte olmuş o yörenin iklimine, hastalıklara dayanıklı, verimi iyi, meyveleri insanların göz zevkine ve damak tadına uygun ve taşımaya dayanıklı olması gibi özelliklere göre seçim
yapılır. Çeşit seçiminde ticari amacına göre sofralık yada endüstri çeşitlerinin yetiştirilmesine
karar verilmelidir.Ayrıca, bu çeşitlerin meyvelerinde irilik kabuk rengi ve kalınlığı, dane rengi, yumuşak çekirdeklilik, sululuk gibi özellikleri ihtiyaca cevap verebilmelidir. Yurt içinde sevilen nar çeşitleri hafif mayhoş veya tatlı çekirdeksiz ve iri meyveli olanlardır. Avrupa ya ihracat için özellikle kabuk ve dane rengi kırmızı ve mayhoş çeşitler seçilmelidir. Arap ülkelerine ihracat için ise tatlı narlar tercih edilmelidir. Ayrıca nar suyu veya nar ekşisi elde etmek için yine kırmızı daneli ve ekşi mayhoş narlar uygumdur.
B-Bahçe Tesisi
Toprağın nar yetiştiriciliğine uygunluğuna bakıldıktan sonra tesviyesi yapılmalıdır. Öncelikle yaz aylarında pulluk tabanını kırmak için dipkazan çekilir.Daha sonra pullukla derin sürüm yapılır.
Sonbaharda döneminde ise 40-60 cm derinlik ve çapta dikim çukurları açılır.çukurlar üst toprak ve yanmış çiftlik gübresi karışımıyla doldurulur, yabancı otlar temizlenir.Narda dikim aralıkları 2 m ile 6 m arasında olmalıdır. Bunun yanında kapama nar bahçelerinde en yaygın olarak kullanılan
dikim aralıkları 2.5 x 4 veya 3 x 4 m dir. Sıralar kuzey -güney doğrultusunda olursa güneş vehavalanma daha iyi olacaktır. Nar bahçesi, doğrudan çelikle yada köklü fidanlarla kurulabilir. Ancak, çeliklerin doğrudan bahçeye dikilmesi çeşitli bakım güçlükleri ve verim kayıplarına yol açacağından nar çeliklerinin bir fidanlık parselinde köklendirilip bir yıl süreyle burada bakımları sağlandıktan sonra boylama yapılarak bahçeye dikilmeleri daha iyi sonuç verecektir.
Nar fidanları sonbaharda yaprak dökümünden başlayarak kış ayları boyunca ve erken ilkbaharda dikilebilir. Kışları çok soğuk geçmeyen bölgelerde sonbahar dikimi daha uygundur. Dikim yapılırken fidanın çelik kısmında tırnak kalmışsa kesilir. Zayıf sürgünler alınır, fazla uzun kökler kısaltılır. Sürgünün 50-60 cm den tepesi alınır. Sürgün yeterince boylanmamış, zayıf gelişmişse
dikimden hemen sonra 2-3 göz üzerinden kesilerek gelecek yıl için kuvvetli sürgün oluşumu sağlanır. Sonra daha önce toprak - gübre karışımı doldurulmuş çukurdan fidanın çelik kısmının tamamı toprak içinde kalacak kadar karışım alınır. Fidan buraya yerleştirilerek tekrar aynı toprak gübre karışımı ile takviye yapılır. Fidan diplerindeki toprak ayakla iyice bastırılır. Can suyuvermek üzere etrafına küçük bir çanak yapılır. Çok rüzgarlı bölgelerde karşılıklı iki herek çapraz olarak fidana yaklaştırılarak bağlanır. İyi bir nar fidanında kök sistemi kuvvetli teşkil etmiş olmalıdır.
Son olarak hazırlanan çanaklara en az yirmişer lt. can suyu verilerek dikim tamamlanır,hava yağmurlu da olsa bu can suyunun verilmesi gerekmektedir.
Bakım
A-Toprak İşleme
Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin toprak işleme aletleriyle iki yönlü sürüm yapılır. Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar olan bahçe traktörleriyle ve diskli tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı yüzlek işleyen aletlerle sürüm yapılabilir. Ağaç dipleri gerekirse el aletleriyle çapalanabilir. Yabani ot kontrolünde istenirse ot öldürücü ilaçlarda kullanılabilir.
B-Gübreleme
Her türlü gübrenin uygulanmasında toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak analizi yaptırdıktan sonra gübre uygulamasının yapılması en doğrusudur.Narlarında organik gübrenin gelişme, verim ve kaliteye önemli ölçüde etkisi bulunmaktadır. Narlara verilecek çiftlik gübresi iyi yanmış olmalı ve dekara 2-3 ton sonbahar-kış aylarında bütün bahçeye kaplayacak şekilde verilmeli ve çapa ile toprağa karıştırılmalıdır. Nar için yeşil gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar verir. Bunun için bakla, fiğ gibi bitkiler nar
bahçesinin tamamına ekilir. Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde bahçe
sürülerek bitki toprağa karıştırılır. Bu bitkilerin toprağı azotça zenginleştirmesi bakımından da olumludur.
Azot nar için önemli bir maddedir. Azotlu gübre sürgün gelişimi ve meyve büyümesini etkiler. İlk yıllarda ağaç başına 50 - l00 gr saf azot (amonyum sülfat) olarak (250 - 500 gr) verilmesi oldukça iyi sonuç vermektedir.Tam verime geçtikten sonra bu miktar ağaç başına 200 - 300 gr (amonyum sülfat) olarak, (l - l,5 kg)olmalıdır.Azotlu gübreler erken ilkbahar ve yaz aylarında
olmak üzere 2 dönem verilmektedir. Yukarıda belirtilen miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü
ise haziran-temmuz aylarında verilmelidir. Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı yada önce çapa ile toprağa karıştırılmalıdır.Fosforlu gübreler ise narın çiçeklenme meyve tutumu ve kök gelişmesini etkiler. Narların fosfor ihtiyacı tam verim çağında l00-200 gr saf fosfor (trible süper fosfat) olarak yaklaşık (250 - 500 gr) olarak belirlenmiştir. Fosforlu gübreler kış aylarında
dal uçlarının ulaştığı bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura verilerek üzeri kapatılır
C- Sulama
Nar yetiştiriciliğinde yağışların yeterli olmadığı her dönemde sulama zorunludur. Sulamanın az ve sık yapılması gerekir. Genel olarak şubat - mart aylarında odun gözlerinin sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve oluşumuna kadar sürekli olarak toprak nemi korunmalıdır.
Özellikle odun gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının oluşması,tohum bağlaması ve meyve gelişimi dönemlerinde olmak üzere 3 dönemde yeterli toprak nemi mutlaka sağlanmalıdır. Bahçenin toprak yapısına göre sulama aralığı 7-10 gün olmalı Ancak yaz aylarında sulama sıklığı ve miktarı artırılmalıdır.
Meyvelerin son olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün önce sulama kesilmelidir.Sulamaya devam edildiği taktirde narlarda büyük sorun olan kabuk çatlamalarını görülür. Nar bahçelerinde genelde çanak usulü sulama uygulanır. Mümkün ise modern sulama sistemlerinden olan damla sulama alttan sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri uygulanmalıdır. Bu sistemlerin ilk yatırım giderleri fazladır. Uzun vadede ise işçiliksiz ekonomik az su kullanımı gibi büyük faydalar sağlamaktadır.
D- Budama
Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan önce yapılır. Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır. Ana gövdelerden çıkan birinci ve ikinci dallarda da 2.-3. yıllarda tepe alma yapılarak taç teşkili tamamlanır.
Verim Budaması: Narlar genel olarak 2. ve 3. yıllardan itibaren meyve vermeye başlarlar. Narlar verime yattıktan sonra meyve verecek dallarda uç alma yapılmamalıdır. Bu dönemde seçilen 3, 4 gövde dışında çıkan dip sürgünlerin sürekli olarak temizlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca taç kısmında görülen obur dallar dipten kesilip, taç teşkili için gerekirse uç alınarak
dallanması sağlanmalıdır. Sık taç meydana gelmiş ise güneşlenme ve havalanmayı sağlamak için genel bir seyreltme yapılmalıdır. Budamada zayıf kurumuş, hastalıklı dallara öncelik verilmelidir.
Geliştirme Budaması: Narların verimlilik süreleri çeşitli şartlara göre değişmekle birlikte ortalama 20 - 30 yaşlarına kadar sürer. Ancak kök boğazından yeni çıkan sürgünlerle nar l00 yılı aşkın bir süre verimliliğini sürdürebilir. Bu durumda yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Bu sürgünlerle aynı yollarla yeni gövdeler teşkil edilerek ağaç gençleştirilir. İstenirse gençleştirme işlemi her yıl her ağaçtan l-2 gövde kesilerek kademeli olarak yapılır. Bu şekilde bahçeden kesintisiz olarak ürün alınması mümkün olabilir.
E- Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
En önemli hastalık bazı mantarların nar meyvelerinde çürümelere sebep olmasıdır. Bazı klasik kültürel işlemler uygulanarak hastalıklar büyük ölçüde önlenebilir.Olgunluğa yakın bir dönemde fungusit uygulaması yapılması depolanacak meyvelerin uzun süre çürümelerini engellemektedir.
Narların en önemli zararlıları sıçanlardır ve özellikle tatlı narlarda ve olgunluğa yakın dönemlerde zarar verirler. Yaprak bitleri, nar beyaz sineği, unlu bit, kabuklu bitler, kırmızı örümcekler, Akdeniz meyve sineği, nar içi kurdu, toprak altı zararlıları gibi genel zararlılarda narlarda görülür.
Hasat Ambalajlama ve Depolanması
A-Hasat
Nar hasatı, çeşitlere ve bölgelere göre değişsede genellikle ağustos sonunda başlayıp kasım ortalarına kadar devam eder. Narın çiçeklenme dönemi uzun olduğundan dolayı olgunlaşması farklı zamanlarda olur. Bu yüzden nar hasadının 2-3 defada yapılması gere kir. Hasatsonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmelidir.Hasat sırasında meyveler üzerinde 1-2 mm uzunluğunda sap kalacak şekilde makasla kesilmelidir. Özellikle hasat esnasında meyveleri yere düşürmekten ve darbelerden korunması meyve çürümesini önleyeceğinden dolayı kalitesi artar. Kasalara dizilirken iki sıradan fazla dizilmemelidir.
B- Ambalajlama
Narların seçme ve boylamasının elle yapılması daha uygun olup meyveler birbirine değmeyecek şekilde paketlenmesine dikkat etmek gerekmektedir.
C- Depolama
Narlar meyve kabuğunun özel yapısı dolayısıyla çeşitli koşullarda 4 - 6 ay süreyle depolanabilir. Narların depolanmasında en emin ve en az kayıpla ulaşılacak başarı modern soğuk hava depolarıdır. Sıcaklık ve nisbi nemi ayarlanabilen bu depolarda 1-2o C'de %85-90 nisbi nemle meyveler muhafaza edilebilirler.
Türkiye ‘de Nar Üretim ve Pazarlanması
Ülkemizde 2003 yılı verilerine 80.000 ton nar üretimi gerçekleştirilmiştir. Nar üretim miktarımız yıllara göre değişmekle birlikte son yirmi yıllık dönemde genel bir artış grafiği çizmiştir. Genellikle yurt içinde tüketilen bir tür olmasına rağmen az miktarda da olsa dış satım gerçekleşmektedir. Nar çeşitli iklim ve toprak koşullarında yetişip, bakımı kolay bir meyve türüdür. Dalında uzun süre kalabilmesi ve depoda muhafaza edilebilmesi pazarlaması için kolaylık sağlar. ABD, İngiltere ve Almanya gibi dünyanın birçok ülkesinde büyük talep görmekte olan önemli bir ihraç ürünümüzdür. Özellikle son yıllarda nar ve nar suyuna olan bu talep artışı sebebiyle Türkiye'de çiftçilerin de bu konuda özellikle üretime yöneldikleri, özellikle son 2 yılda milyonlarca nar fidanı dikildiği bildirilmiştir.
Türkiye'nin yaklaşık 50 ilinde nar yetiştiriciliği yapılmakla beraber 1000 ton'un üzerinde üretimi olan 12 il bulunmaktadır. Bunların içinde Denizli de yer almaktadır. Türkiye ortalaması olarak ağaç başına verim yaklaşık 30-40 kg'dır. Avrupa'ya ihracata yönelik olan Hicaz nar çeşidi, son 20 yıldır Antalya, İçel, Adana, Aydın, Denizli ve Muğla illerinde yetiştirilmektedir. Bu illerde bahçe sayısı ve üretim miktarı hızla artmaktadır.
Hicaz nar çeşidi;İhracatta başta önemli alıcı ülkeleri, Almanya, Avusturya, Belçika ve Danimarka olmak üzere tüm Avrupa ülkelerinin talep ettiği bir çeşittir..
Dünya' da Nar Üretim ve Pazarlanması
Türkiye yaklaşık 80.000 ton nar üretimiyle dünyada da 1. sırada yer almaktadır. Bunu 40.000 ton ile İran, 20.000 ton ile Irak ve Suriye izlemektedir. Bunlar dışında Afganistan, Gürcistan, Azerbaycan, Özbekistan gibi bazı Orta Asya ve Arap Ülkeleri ile Pakistan, Hindistan, Çin ve İspanya ikinci derecede önemli nar üreticisi ülkelerdir. Akdeniz Ülkelerinde, bazı Uzakdoğu Ülkelerinde, bazı Orta ve Güney Amerika ülkelerinde ise nar üretimi önemsiz miktarlardadır ve daha çok yerel pazarlarda tüketilmektedir.
Nar genel olarak üretici ülkelerde tüketilmekte, Orta ve Kuzey Avrupa gibi önemli meyve ithalatçısı ülkelerde çok az tanınmakta, egzotik meyveler olarak görülmektedir. Son yıllarda Türkiye, İran, İsrail, ve İspanya'dan bu ülkelere yapılan Nar ihracatlarıyla, giderek ilgi görmekte ve ihracat miktarı artmaktadır.
3.PROJENİN TEKNİK KABULLERİ
3.1.TEKNİK BİLGİLER
3.1.1.GENEL BİLGİLER
Nar çok yıllık, çalı formunda, çok kuvvetli bir kök sistemine sahip, çok gövdeli, çok sık dallı, erkek-dişi ve erdişi çiçekler bulunan, meyvesi iri, küresel, üstten hafif basık olan bir ılıman iklim bitkisidir.
Projede uygulanılması talep edilen çeşit ise iki veya üç yıl içerisinde üstün kaliteli mayhoş tatta küçük çekirdekli kırmızı renkli taneleri bulunan Hicaz nar çeşididir.
3.1.2.İKLİM İSTEKLERİ
Nar, genel olarak sıcak, kurak ve uzun bir yaz periyodu, ılık ve yağışlı bir kış, nar yetiştiriciliği için uygundur. Bu nedenle geniş bir adaptasyon yeteneğine sahiptir.
Narın çiçeklenmesi için oldukça yüksek sıcaklık toplamına ihtiyaç vardır. Sıcaklık toplamı yetersiz olduğunda ticari meyve alınamamaktadır.
Narlar, ılıman iklim bölgelerinde -10 oC'ye kadar dayanabilmekte ve geç çiçek açtıklarından ilkbahar donlarından zarar görmezler. Ancak geç olgunlaşan çeşitlerde sonbahar erken donlarından etkilenebilmektedir.
Nar yetiştiriciliğinde yıllık ortalama 500 mm lik yağış yeterli olmakla beraber bu yağışların ve ilkbaharda düşmesi istenmektedir. Bu bakımdan da projemiz için iklim bakımından önerilebilecek bir meyvedir. Çünkü yaz yağışları meyve kalitesini bozmakta, olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu zamanda sulamada kesilmelidir. Meyve oluşumu döneminde kuru hava koşulları en kaliteli meyvenin oluşmasını sağlayarak pazar değerini arttırmaktadır. Nar bir güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve yeterli ışıklanma koşullarına dikkat edilmelidir.
3.1.3.TOPRAK İSTEKLERİ
Killi – Tınlı bünyeye sahip olan Tarım Arazisnin toprağı kireçli olmasına karşın nar yetiştiriciliğine uygun bir yapıya sahiptir.
Tarım Arazisinin PH değeri ortalama 8,04 dür bu da orta alkalin değerine sahiptir .Çeşit, alkali ve asit topraklarda yetişebilir uygunluktadır..
Tuzluluk oranı” ALTPARSEL 1 “ deki alanda çok tuzlu olmak üzere diğer parsellerde orta tuzluk derecesine sahiptir.Çok tuzluluk nar yetiştiriciliğini olumsuz etkiler ancak alınacak olan önlemlerle bu sorun çözülebilir.
Toprakta taban suyu seviyesinin yüksekliği nedeni ile aşırı geçirgen ,nemli ve serinlik gibi olumsuzluklar vardır .Alınacak olan drenaj yöntemi ile taban suyu seviyesinin orta seviyeye getirilmesi ile bazı meyvelerin aksine toprak nemine dayanabilen ,optimal gelişme ,kuru ve sıcak hava koşullarına karşın geçirgen nemli ve serin topraklarda uygunluk gösterebilen bir çeşit olan hicaz nar çeşidi uygulanabilir.
3.1.4.FİDAN DİKİM TEKNİĞİ
Hicaz Nar dikim aralığı 4x5 m dir.Sıralar genellikle kuzey-güney doğrultusunda olmalıdır.Böylece bahçenin havalanma ve güneşlenmesi daha iyi olacaktır.Nar fidanı sonbaharda yaprak dökümünden başlayarak kış ayları boyunca ve erken ilkbaharda dikilebilir.Projenin iklim isteğine göre en uygun dikim sonbahar dikimidir.Dikim yapılırken fidan daki tırnak kesilir.Zayıf sürgünler alınır,çok uzun kökler kısaltılır.Sürgünün 50-60 cm den tepesi alınır.Toprakta 1m genişliğinde 1,5 m derinliğinde çukurlar açılır Çıkan toprak kullanılmamalıdır.Dışarıdan temin edilen kuru toprak içine organik gübre “leonardit” ile karıştırılarak biraz boş çukura atılır .Fidan çukura yerleştirilir ve gübreli karıştırlmış toprak ile çukur kapatılır köklerin toprakla temasının sağlanması ve hava boşluğunun kalmaması için toprak sıkı bir şekilde bastırılır Aşısının kesinlikle toprağın üzerinde kalacak ve güneye bakacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir.Çanak suyu verilmesi için etrafına bir çanak açılır Çanak içine yaklaşık 25-30 lt arasında su verilir (Toprak ıslak yada yağmurlu olsa bile bu can suyu verilmeli )Çanaktaki su çektikten sonra çanağın içine( 0,200 -0,300 kg) fidan başına .Fosfactyl(3-22-0+%18SO3) serpiştirilir.
3.1.5.TOPRAK İŞLEME
Yabani otları yok etmek ,toprağı havalandırmak ,toprağın fiziksel yapısını iyileştirmek ,yağmur suyunun toprağa daha iyi işlemesini sağlamak için toprak işlenmelidir.
Öncelikle tesviyesi yapılmalı. Esas olarak toprak hazırlığı, yaz aylarında pulluk tabanını kırmak için dipkazan çekilir.Sonra pullukla derin sürüm yapılır. Topraktaki fazla tuzluluk nedeni ile toprağa 70-80 kg/da jips ve yine fazla alkalilik ve tuzluluk için yine toprağa 5 kg/da SO3 atılır ve pullukla karıştırılır.Toprağın üzerine patoz çekilir.Toprak dikime hazırlanır.
Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin toprak işleme aletleriyle iki yönlü sürüm yapılmalıdır. Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar olan bahçe traktörleriyle ve diskli tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı yüzlek işleyen aletlerle sürüm yapılabilir. Ağaç dipleri gerekirse el aletleriyle çapalanabilir. Yabani ot kontrolünde istenirse ot öldürücü ilaçlarda kullanılabilir.
3.1.6.SULAMA
Nar genelde nemli ve serin toprak şartları istemektedir. Bu nedenle yağışların yeterli olmadığı her dönemde narlarda sulama şarttır. Sulamanın az ve sık sık yapılması uygundur. Genel olarak şubat - mart aylarında odun gözlerinin sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve oluşumuna kadar sürekli olarak toprak nemi sağlamak gerekmektedir.
Özellikle odun gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının görülmesi tohum bağlaması, meyve gelişimi olmak üzere 3 dönemde yeterli toprak nemi mutlaka sağlanmalıdır .Proje uygulanacak bölgedeki nem ihtiyacı daha az olacağı için belirli sulama aralığı (10-15 gün) belirlenip bu aralıklarda sulama yapılmalı ancak, yaz aylarında sulama sıklığı ve miktarı artırılabilir.
Meyvelerin son olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün önce sulamaya son verilmeli aksi halde narlarda büyük sorun olan kabuk çatlamalarını görürüz. Nar bahçeleri genel olarak çanak usulü sulanır. Mümkün ise modern sulama sistemlerinden olan damla sulama, alttan sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri uygulanmalıdır. Bu sistemlerin ilk yatırım giderleri fazladır. Uzun müddet de işçiliksiz ekonomik az su kullanımı gibi büyük faydalar sağlamaktadır
3.1.7.GÜBRELEME
Narların gübrelenmesi konusunda yapılan araştırmada, organik gübrelerin gelişme, verim ve kaliteye çok önemli etkisi bulunmuştur. Nar için yeşil gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar verir. Bunun için bakla, fiğ gibi bitkiler nar bahçesinin tamamına ekilebilir. Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme dönemlerinde bahçe sürülerek toprağa karışımı sağlanır. Bu bitkilerin toprağı azotça zenginleştirmesi bakımından da yararları vardır
Azot nar için oldukça önemlidir. Sürgün gelişimi ve meyve büyümesi için azotlu gübre kullanımı şarttır.250 gr/adet Sulfammo(%23N,%5P,%23SO3,%2 MgO) kullanılabilir
Tam verime geçtikten sonra bu miktar ağaç başına 300 – 350 gr Sulfammo(%23N,%5P,%23SO3,%2 MgO) olarak çıkarılabilir.
Azotlu gübreler erken ilkbahar ve yaz aylarında olmak üzere 2 defa verilir. Yukarıda belirtilen miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü ise haziran-temmuz aylarında verilmelidir. Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı, sulamayacaksa çapa ile toprağa karıştırılmalıdır.
Fosforlu gübreler ise narın çiçeklenme, meyve tutumu ve kök gelişmesiyle ilgilidir. Narların fosfor ihtiyacı tam verim çağında Fosfactyl(3-22-0+%18SO3)olarak yaklaşık (250 - 500 gr) olarak belirlenmiştir. Fosforlu gübreler kış aylarında dal uçlarının ulaştığı bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura verilerek üzeri kapatılır
Organik gübrelerde olduğu gibi ticari gübrelerin uygulanmasında da toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak analizi yaptırdıktan sonra gübre uygulamasının yapılması en ideal durumdur.
3.1.8.BUDAMA
Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar verime yatmadan yapılır. Dikimden sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün ana gövde olarak seçilir ve tepeleri 50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları sağlanır. Ana gövdelerden çıkan birinci ve ikinci dallarda da 2.-3. yıllarda tepe alma yapılarak taç teşkili tamamlanır.
Verim Budaması: Narlar genel olarak 2. ve 3. yıllardan itibaren meyve vermektedirler. Narlar verime yattıktan sonra meyve verecek dallarda uç alma yapılmamalıdır. Bu dönemde seçilen 3, 4 gövde dışında çıkan dip sürgünlerin sürekli olarak temizlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca taç kısmında görülen obur dallar dipten kesilmeli taç teşkili için gerekirse uç alınarak dallanması sağlanır. Sık taç meydana gelmiş ise güneşlenme ve havalanmayı sağlamak için genel bir seyreltme yapılmalıdır. Bu işlem yapılırken zayıf, kurumuş, hastalıklı dallar öncelikle seçilmelidir.
Geliştirme Budaması: Narlar çeşitli şartlara göre değişmek üzere ortalama 20 - 30 yaşlarında verimden düşerler. Ancak kök boğazından yeni çıkan sürgünlerle nar l00 yılı aşkın bir süre verimliliğini sürdürebilir. Bu durumda yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Bu sürgünlerle aynı yollarla yeni gövdeler teşkil edilerek ağaç gençleştirilir. İstenirse gençleştirme işlemi her yıl her ağaçtan l-2 gövde kesilerek kademeli olarak yapılır. Böylece bahçeden kesintisiz olarak ürün alınmasına devam edilebilir
3.1.9.HASTALIKLARI,ZARARLILARI VE MÜCADELESİ
Narlarda görülen en önemli hastalık bazı mantarların meyvelerde çürümelere yol açmasıdır. Buda bazı klasik kültürel işlemler ile hastalıklar önemli ölçüde önlenmektedir
Gerektiğinde olgunluğa yakın bir dönemde yapılan fungusit uygulaması depolanacak meyvelerin uzun süre çürümelerini önlemektedir. Narların en önemli zararlıları sıçanlar olup, özellikle tatlı narlarda ve olgunluğa yakın dönemlerde zarar vermektedirler. Diğer zararlılarda yaprak bitleri, nar beyaz sineği, unlu bit, kabuklu bitler, kırmızı örümcekler, Akdeniz meyve sineği, nar içi kurdu, toprak altı zararlıları gibi genel zararlılarda narlarda etkili olmaktadır
3.1.10.HASAT,AMBALAJLAMA VE DEPOLANMASI
Nar hasatı, çeşitlere ve bölgelere göre değişmekle birlikte genellikle ağustos sonunda başlar kasım ortalarına kadar devam eder. Nar uzun çiçeklenme dönemi nedeniyle olgunlaşması farklı zamanlarda olur. Bu yüzden nar hasadının 2-3 defada yapılması gerekir. Hasat sonbahar erken donlarından ve yağışlardan önce bitirilmeli ve meyveler üzerinde 1-2 mm uzunluğunda sap kalacak şekilde makasla yapılmalıdır. Özellikle hasat esnasında meyveleri yere düşürmekten ve darbelerden korunması meyve çürümesini önleyeceğinden dolayı kaliteyi arttırır. Ayrıca kasalara iki sıradan fazla meyve dizilmemelidir.
Narların ambalajlanması pazarlama açısından oldukça önemlidir. Meyvelerin seçimi, boylanması ve paketlenmesi pazar açısından özellikle ihracatta önem arz etmektedir. Narların seçme ve boylamasının elle yapılması daha uygun olup meyveler birbirine değmeyecek şekilde paketlenmesine dikkat etmek gerekmektedir
Narlar meyve kabuğunun özel yapısı dolayısıyla çeşitli koşullarda 4 - 6 ay süreyle depolanabilmektedir.
Narlar depolanmaya çok uygun olduğundan ve kışın fiyatının 2-3 kat arttığından oldukça karlı, iyi bir yatırımdır.
Narların depolanmasında en emin ve en az kayıpla ulaşılacak başarı ek masraflara rağmen modern soğuk hava depolarıdır. Sıcaklık ve nisbi nemi ayarlanabilen bu depolarda 1-2 o C'de %85-90 nisbi nemle meyveler muhafaza edilebilirler.
8 Kasım 2008 Cumartesi
PAMUK YETİŞTİRİCİLİĞİ
PAMUK YETİŞTİRİCİLİĞİ
Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Yalçın KEKEÇ’e, pamukla ilgili yapmış olduğu çalışmalarından yararlandığımız Sayın Prof.Dr. Oktay GENCER’e teşekkür ederiz.
PAMUĞUN GELİŞİM EVRELERİ
Çukurova’nın tarihten gelen geleneksel tarım yapısı içinde önemli bir yeri olan pamuk, Adana’nın simgesi durumundadır. Adana, Türkiye’nin pamuk tarımı potansiyeli en yüksek olan ili iken, bu önemi giderek azalmaya başlamıştır. Nitekim, bir zamanlar Çukurova’nın “beyaz altını” olarak değerlendirilen pamuk, artık Çukurova bölgesi için gün geçtikçe daha az alanda yetiştirilen bir ürün haline gelmektedir.
Pamuk, sahip olduğu özellikleri nedeniyle stratejik bir üründür. Uluslararası ticaretteki yerinin büyük olması, pamuğun stratejik ürün olma özelliğini daha da artırmaktadır. Tarım ürünlerimiz içinde önemli bir yeri olan pamuğun, yıllar geçtikçe ekim alanlarında ve üretim miktarında önemli değişiklikler yaşanmıştır. Yıllardan beri ekim alanlarında ve üretimdeki azalmaların başlıca nedenleri, pamuk için belirlenen alım fiyatlarının düşük oluşu ve bir de ürün bedellerinin zamanında ödenmemesidir.
Toprak Hazırlığı
Pamuk bitkisi her türlü toprakta yetişebilen bir bitki olmakla birlikte,yüksek verim ve kaliteye ulaşabilmek için toprağın derin profilli ve alüviyal olması gerekir. İşlenmesi ve sulanması kolay topraklar pamuk tarımı için ideal topraklardır.
Tarlanın pamuk ekimine hazırlanması sürecinde ilk yapılacak işlemler ,tarla temizliği ve toprak altı işlemesidir. Uzun yıllar pamuk yetiştirilen topraklarda zamanla pulluk altı, yada taban taşı denilen sert bir tabaka oluşur. Bu tabaka bitki köklerinin gelişmesine engel olacağı için kırılması gerekir. Bu iş için Subsoiler (dipkazan) adı verilen aletler kullanılır. Bu aletle toprağın üst yapısı bozulmadan toprak 90 cm derinliğe kadar işlenir. Bu işlemi sonbahar ve kış sürümleri ile tohum yatağının hazırlanması işlemleri izler. Eğer pamuktan sonra yeniden pamuk ekilecekse sonbahar aylarında saplar kesilip toprak 20-25 cm derinliğinde sürülmelidir. Tarla otlu ve toprak tavı da uygun ise kış aylarında sürüm işleminin tekrarlanması yararlıdır. Eğer tahıldan sonra pamuk ekilecekse hasadın ardından toprak tavlı iken hemen sürülmelidir. Pamuk tarımında son sürüm tohum yatağını hazırlamak için yapılan ilkbahar sürümüdür. Bu sürümde 15 cm derinlik genellikle yeterlidir.
Ekim
Yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için genetik saflığı yüksek tohum kullanımı çok önemlidir. İyi bir tohumlukta aranan özelliklerin başlıcaları şunlardır:
Tohumluk çiğit iri, dolgun, büyüklüğü, biçimi ve rengi bir düzende olmalıdır. İçinde fazla çıplak, yeşil ve esmer, seyrek havlı çiğit bulunmamalıdır.
Selektörlermiş ve iyi temizlenmiş olmalıdır. İçinde boş ve kırık çekirdek, yaprak gibi yabancı maddeler olmamalıdır.
Tohumlar kuru ve sert olmalıdır.
Çimlenme gücü %80 ve daha fazla olmalıdır.
Sawgin çırçır fabrikasında çırçırlanmış olmalıdır.
Havı alınmış olmalıdır.
Pamuğun ekim zamanı iklim koşullarına göre belirlenir. Ekim için toprak sıcaklığının, 15oC’ye ulaşmış olması gereklidir. Bölgelere göre ve yıldan yıla ekim zamanı değişiklik göstermekle birlikte, Çukurova Bölgesinde 25 Mart-30 Nisan tarihleri genellikle en uygun ekim zamanıdır.
Ekim işlemi mibzerle sıraya yapılır. Ekim derinliği, toprak koşullarına bağlı olmakla birlikte genellikle 3-4 cm’dir. Tohumun çimlenmesi normal koşullarda 5 ila 10 gün içinde gerçekleşir. Erken çimlenme sağlamak için tohum ekimden birkaç saat önce ıslatılmalıdır. Yetersiz çimlenme görülmesi durumunda hemen ikinci bir ekim yapılması önerilir.
Bakım
Pamuk yetiştiriciliğinde bakım işleri seyreltme, çapalama ve uç almadır. Bitkinin iyi gelişmesini ve çabuk olgunlaşmasını sağlamak için seyreltme işleminin yapılması gerekir. Bitkiler henüz 4 yapraklı iken (yaklaşık 10 cm) 5-6 cm ara ile hafif bir seyreltme (tekleme) yapılır. Genellikle ilk seyreltme ilk çapa, ikinci (tam) seyreltme ise ikinci çapa ile birlikte yapılmalıdır. Ekimden sonra görülen yabancı otların elle veya kazayağı ile çapalanarak yok edilmesi gerekir. Çapalama sayısı tarladaki yabancı ot durumuna göre değişir. Kozalar açmaya başladıktan sonra bitkinin tepesinden 10-15 cm kısmının kırılmasına uç alma işlemi denir. Bu işlem, geç ekilmiş veya fazla sulanmış tarlalarda uygulanır. Bu işlem bazı büyüme düzenleyicileri aracılığı ile de yapılabilir. Gelişmesi normal olan bitkilerde, uç almaya ya da büyüme düzenleyicisi kullanılmasına gerek yoktur.
Sulama
Pamuk bitkisinin su ihtiyacı, değişik iklim ve toprak koşullarına göre 400 ile 600 mm kadardır. Pamuk yetiştirilen bölgelerde yıllık yağış miktarı genellikle yetersiz olduğundan, pamuk bitkisinin iyi gelişmesi için gereken su miktarı, sulama yoluyla verilmelidir. Sulama pamuk üretiminde verimi etkileyen faktörlerin başında gelir. Sulama zamanı ve verilecek su miktarı bitkinin su isteği belirtilerine ve topraktaki nem durumuna bakarak saptanır. Sulama aralığı ve sulama sayısı, yetiştirilen pamuk çeşidine, toprak özelliklerine, taban suyu yüksekliğine, yağış miktarı ve dağılımına, gelişme dönemindeki sıcaklık ve havanın nisbi nemine bağlı olarak değişir. Bölgemizde yetiştirilen çeşitlerin orta bünyeli topraklarda ve normal iklim koşullarında genellikle 15-20 gün aralıklarla 4-5 kez sulanması uygundur. Sulama yöntemi olarak yüzey sulama(karık,border) yöntemlerini, çukurova çiftçileri için önerebiliriz..
Salma Sulama Yağmurlama Sulama
Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
Pamuk yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlıların olumsuz etkileri, iklim koşulları ve uygulanan tarımsal mücadele ile yakından ilgilidir. Yüksek nem ve sıcaklık , hastalık ve zararlıların ortaya çıkması için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Bu nedenle, özellikle Çukurova bölgesinde 4-5 kez ilaçlama yapmak zorunluluğu ortaya çıkar.
Gübreleme
Pamuk tarımında kullanılacak gübre miktarı, iklim ve toprak koşullarının yanı sıra sulamaya, pamuk çeşidine göre değişir. Kullanılacak gübre çeşidi ve miktarının belirlenmesinde toprak analizleri mutlaka yaptırılmalıdır. Bununla birlikte bölgemizde uygulanacak gübre çeşit ve miktarları genel olarak şöyledir:
Azotlu gübreler : Dekara 14-16 kg saf azot
Fosforlu gübreler : Dekara 4-6 kg saf fosfor
Potaslı gübreler : Ülkemiz toprakları potas bakımından zengin olduğundan potaslı gübrelemeye gerek yoktur. Ancak bu durum toprak analizleri ile belirlenmelidir.
Diğer gübreler : Yine toprak ve bitki analizleri ile belirlenmelidir
Hasat Harman
Kozaların olgunlaşması ile birlikte pamuk hasadına başlanır. Hasadın başlama tarihi, yörenin iklim koşullarına, ekim tarihine ve sulama koşullarına göre değişir. Hasat, Çukurova bölgesinde Ağustos sonlarında başlayıp Kasım başına kadar devam eder.
Makineli Pamuk Hasatı
Pamuk hasadı, ülkemizde genellikle 2-3 kez ve elle toplanarak yapılır. Birinci elde toplanan pamuk, iyi kalite özelliklerine sahiptir. Ülkemiz genelinde görülen tarım sektöründeki işgücü sıkıntısı, pamuk hasadının elle yapılmasını ekonomik olmaktan çıkarmıştır. Bundan dolayı pamuk hasadında mekanizasyona geçiş kaçınılmazdır. Burada en önemli faktör, makineli hasada uygun pamuk çeşitlerinin ve tarım tekniklerinin tatbik edilmesidir. Ülkemizde son yıllarda makine ile hasada ilişkin bir çok çalışma ve uygulama yapılmaktadır.
Merkezimizin faaliyetlerini maddi ve manevi destekleyen Çukurova Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Yalçın KEKEÇ’e, pamukla ilgili yapmış olduğu çalışmalarından yararlandığımız Sayın Prof.Dr. Oktay GENCER’e teşekkür ederiz.
PAMUĞUN GELİŞİM EVRELERİ
Çukurova’nın tarihten gelen geleneksel tarım yapısı içinde önemli bir yeri olan pamuk, Adana’nın simgesi durumundadır. Adana, Türkiye’nin pamuk tarımı potansiyeli en yüksek olan ili iken, bu önemi giderek azalmaya başlamıştır. Nitekim, bir zamanlar Çukurova’nın “beyaz altını” olarak değerlendirilen pamuk, artık Çukurova bölgesi için gün geçtikçe daha az alanda yetiştirilen bir ürün haline gelmektedir.
Pamuk, sahip olduğu özellikleri nedeniyle stratejik bir üründür. Uluslararası ticaretteki yerinin büyük olması, pamuğun stratejik ürün olma özelliğini daha da artırmaktadır. Tarım ürünlerimiz içinde önemli bir yeri olan pamuğun, yıllar geçtikçe ekim alanlarında ve üretim miktarında önemli değişiklikler yaşanmıştır. Yıllardan beri ekim alanlarında ve üretimdeki azalmaların başlıca nedenleri, pamuk için belirlenen alım fiyatlarının düşük oluşu ve bir de ürün bedellerinin zamanında ödenmemesidir.
Toprak Hazırlığı
Pamuk bitkisi her türlü toprakta yetişebilen bir bitki olmakla birlikte,yüksek verim ve kaliteye ulaşabilmek için toprağın derin profilli ve alüviyal olması gerekir. İşlenmesi ve sulanması kolay topraklar pamuk tarımı için ideal topraklardır.
Tarlanın pamuk ekimine hazırlanması sürecinde ilk yapılacak işlemler ,tarla temizliği ve toprak altı işlemesidir. Uzun yıllar pamuk yetiştirilen topraklarda zamanla pulluk altı, yada taban taşı denilen sert bir tabaka oluşur. Bu tabaka bitki köklerinin gelişmesine engel olacağı için kırılması gerekir. Bu iş için Subsoiler (dipkazan) adı verilen aletler kullanılır. Bu aletle toprağın üst yapısı bozulmadan toprak 90 cm derinliğe kadar işlenir. Bu işlemi sonbahar ve kış sürümleri ile tohum yatağının hazırlanması işlemleri izler. Eğer pamuktan sonra yeniden pamuk ekilecekse sonbahar aylarında saplar kesilip toprak 20-25 cm derinliğinde sürülmelidir. Tarla otlu ve toprak tavı da uygun ise kış aylarında sürüm işleminin tekrarlanması yararlıdır. Eğer tahıldan sonra pamuk ekilecekse hasadın ardından toprak tavlı iken hemen sürülmelidir. Pamuk tarımında son sürüm tohum yatağını hazırlamak için yapılan ilkbahar sürümüdür. Bu sürümde 15 cm derinlik genellikle yeterlidir.
Ekim
Yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için genetik saflığı yüksek tohum kullanımı çok önemlidir. İyi bir tohumlukta aranan özelliklerin başlıcaları şunlardır:
Tohumluk çiğit iri, dolgun, büyüklüğü, biçimi ve rengi bir düzende olmalıdır. İçinde fazla çıplak, yeşil ve esmer, seyrek havlı çiğit bulunmamalıdır.
Selektörlermiş ve iyi temizlenmiş olmalıdır. İçinde boş ve kırık çekirdek, yaprak gibi yabancı maddeler olmamalıdır.
Tohumlar kuru ve sert olmalıdır.
Çimlenme gücü %80 ve daha fazla olmalıdır.
Sawgin çırçır fabrikasında çırçırlanmış olmalıdır.
Havı alınmış olmalıdır.
Pamuğun ekim zamanı iklim koşullarına göre belirlenir. Ekim için toprak sıcaklığının, 15oC’ye ulaşmış olması gereklidir. Bölgelere göre ve yıldan yıla ekim zamanı değişiklik göstermekle birlikte, Çukurova Bölgesinde 25 Mart-30 Nisan tarihleri genellikle en uygun ekim zamanıdır.
Ekim işlemi mibzerle sıraya yapılır. Ekim derinliği, toprak koşullarına bağlı olmakla birlikte genellikle 3-4 cm’dir. Tohumun çimlenmesi normal koşullarda 5 ila 10 gün içinde gerçekleşir. Erken çimlenme sağlamak için tohum ekimden birkaç saat önce ıslatılmalıdır. Yetersiz çimlenme görülmesi durumunda hemen ikinci bir ekim yapılması önerilir.
Bakım
Pamuk yetiştiriciliğinde bakım işleri seyreltme, çapalama ve uç almadır. Bitkinin iyi gelişmesini ve çabuk olgunlaşmasını sağlamak için seyreltme işleminin yapılması gerekir. Bitkiler henüz 4 yapraklı iken (yaklaşık 10 cm) 5-6 cm ara ile hafif bir seyreltme (tekleme) yapılır. Genellikle ilk seyreltme ilk çapa, ikinci (tam) seyreltme ise ikinci çapa ile birlikte yapılmalıdır. Ekimden sonra görülen yabancı otların elle veya kazayağı ile çapalanarak yok edilmesi gerekir. Çapalama sayısı tarladaki yabancı ot durumuna göre değişir. Kozalar açmaya başladıktan sonra bitkinin tepesinden 10-15 cm kısmının kırılmasına uç alma işlemi denir. Bu işlem, geç ekilmiş veya fazla sulanmış tarlalarda uygulanır. Bu işlem bazı büyüme düzenleyicileri aracılığı ile de yapılabilir. Gelişmesi normal olan bitkilerde, uç almaya ya da büyüme düzenleyicisi kullanılmasına gerek yoktur.
Sulama
Pamuk bitkisinin su ihtiyacı, değişik iklim ve toprak koşullarına göre 400 ile 600 mm kadardır. Pamuk yetiştirilen bölgelerde yıllık yağış miktarı genellikle yetersiz olduğundan, pamuk bitkisinin iyi gelişmesi için gereken su miktarı, sulama yoluyla verilmelidir. Sulama pamuk üretiminde verimi etkileyen faktörlerin başında gelir. Sulama zamanı ve verilecek su miktarı bitkinin su isteği belirtilerine ve topraktaki nem durumuna bakarak saptanır. Sulama aralığı ve sulama sayısı, yetiştirilen pamuk çeşidine, toprak özelliklerine, taban suyu yüksekliğine, yağış miktarı ve dağılımına, gelişme dönemindeki sıcaklık ve havanın nisbi nemine bağlı olarak değişir. Bölgemizde yetiştirilen çeşitlerin orta bünyeli topraklarda ve normal iklim koşullarında genellikle 15-20 gün aralıklarla 4-5 kez sulanması uygundur. Sulama yöntemi olarak yüzey sulama(karık,border) yöntemlerini, çukurova çiftçileri için önerebiliriz..
Salma Sulama Yağmurlama Sulama
Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
Pamuk yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlıların olumsuz etkileri, iklim koşulları ve uygulanan tarımsal mücadele ile yakından ilgilidir. Yüksek nem ve sıcaklık , hastalık ve zararlıların ortaya çıkması için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Bu nedenle, özellikle Çukurova bölgesinde 4-5 kez ilaçlama yapmak zorunluluğu ortaya çıkar.
Gübreleme
Pamuk tarımında kullanılacak gübre miktarı, iklim ve toprak koşullarının yanı sıra sulamaya, pamuk çeşidine göre değişir. Kullanılacak gübre çeşidi ve miktarının belirlenmesinde toprak analizleri mutlaka yaptırılmalıdır. Bununla birlikte bölgemizde uygulanacak gübre çeşit ve miktarları genel olarak şöyledir:
Azotlu gübreler : Dekara 14-16 kg saf azot
Fosforlu gübreler : Dekara 4-6 kg saf fosfor
Potaslı gübreler : Ülkemiz toprakları potas bakımından zengin olduğundan potaslı gübrelemeye gerek yoktur. Ancak bu durum toprak analizleri ile belirlenmelidir.
Diğer gübreler : Yine toprak ve bitki analizleri ile belirlenmelidir
Hasat Harman
Kozaların olgunlaşması ile birlikte pamuk hasadına başlanır. Hasadın başlama tarihi, yörenin iklim koşullarına, ekim tarihine ve sulama koşullarına göre değişir. Hasat, Çukurova bölgesinde Ağustos sonlarında başlayıp Kasım başına kadar devam eder.
Makineli Pamuk Hasatı
Pamuk hasadı, ülkemizde genellikle 2-3 kez ve elle toplanarak yapılır. Birinci elde toplanan pamuk, iyi kalite özelliklerine sahiptir. Ülkemiz genelinde görülen tarım sektöründeki işgücü sıkıntısı, pamuk hasadının elle yapılmasını ekonomik olmaktan çıkarmıştır. Bundan dolayı pamuk hasadında mekanizasyona geçiş kaçınılmazdır. Burada en önemli faktör, makineli hasada uygun pamuk çeşitlerinin ve tarım tekniklerinin tatbik edilmesidir. Ülkemizde son yıllarda makine ile hasada ilişkin bir çok çalışma ve uygulama yapılmaktadır.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
